dede qorqud
Thursday, May 14, 2009
 



اوچونجو بوي:
باي بؤره`نين اوغلو
بامسي بئيره ك`ين بويو

Üçüncü Boy:
Bay Börә’nin Oğlu
Bamsı Beyrәk’in Boyu

مئهران باهارلي
Mehran Baharlı

باشگون، كؤچ آيي، سيغير ايلي
Başgün, Köç Ayı, Sığır İli
دوشنبه، ١١ مه- ٢٠٠٩


دده قورقوت كيتابينين گئچميش بؤلومله ريني اوخوماق اوچون آشاغيداكي ايزله كله ره (لينكله ره) تيخلايين:

دده قورقوت كيتابي اؤنسؤزو
بيرينجي بوي: ديرسه خان اوغلو بوغاج خان`ين بويو

ايكينجي بوي: سالور قازان`ين ائوينين ياغمالانديغي بوي
اوچونجو بوي: باي بؤره`نين اوغلو بامسي بئيره ك`ين بويو


تارتيشمالي بير نئچه دئگي (كلمه) و بيزيم اؤنه ري-چؤزومله مه له ريميز

سيرا آرديSıra ardı -آردي سيراArdı sıra : اؤزگون بتيكده "قيرق گونه دكن صره واردي كاينوز" بيچيمينده بير تركيب واردير. آراشديرماجيلارين چوخو بو تركيبده كي "صره واردي" كلمه سيني، توركجه - فارسجا قاريشيمي اولان "سيراواردي" دييه اوخوموش و بو كلمه نين اصليني ده توركجه "سيرا" ايله، بنزه رليك ايفاده ائده ن فارسجا "وار" سون اكينين بيرله شمه سينده ن تؤره نه ن "سيراوار" دييه قبول ائتميشله ردير. اونلارا گؤره بو كلمه ده ييشه ره ك-پوزولاراق "سيراواردي" بيچيميني آلميشدير. اويسا توركجه ده "سيراواردي" دييه بير كلمه يوخدور. بيزجه بو كلمه نين اصلي "سيرا آردي" و آنلامي دا آرخا آرخايا، آرد آردا، بير بيري داليسينجادير. بو تركيب بوگون ديليميزده "آردي سيرا" اولاراق ايشله كدير. بورادا تركيبي اولوشدوران ايكي كلمه نين يئر ده ييشديرمه سي اولايي ايله قارشي قارشيياييق، "آياق يالين" و "يالين آياق" اؤرنه كله رينده اولدوغو كيمي. "(گؤمله يي) قيرخ گونه تكين سيرا آردي گييينيز" جومله سي، "(كؤينه يي) قيرخ گونه تكين، بير بيرينيزين آردينجا گييين" دئمه كدير.

قابساQabsa –قبضهQəbzə : دده قورقوت كيتابيندا بير نئچه يئرده، آنلامي قيليج و ياي كيمي سيلاحلارين بالچاق و دسته سي اولان عره بجه "قبضه" كلمه سي ايشله ديليبدير، اؤرنه يين "قبضه سينده ن ياي ايكي پارا اولدو". آنجاق بير نئچه يئرده ده- "بان ائويمين قابساسي اوغول" عيباره سينده اولدوغو كيمي- توركجه "قابسا" كلمه سي يانليشليقلا عره بجه "قبضه" دييه يازيلميشدير. بوراداكي "قابسا" كلمه سي، "قاپي و يا آغيزقانين (پنجه ره نين) ايكي قاناتيندان بيري، چيتده ن و يا آراليقلي چاخيلان تخته له رده ن ياپيلميش باخچا قاپيسي، قاپي" دئمه كدير. (فارسجاسي لنگ).

يازيبYazıb -يا رب!Ya Rəb : اؤزگون بتيكده بئله بير جومله واردير: "نه كوردي سلطانم كوردي كوك چايرك اوزرنه بر قرمزي اوتاغ دكلمش يازوب بو اوتاغ كيموك اولا ديدي". آراشديرماجيلار گنه لده بتيكده اولدوقجا اوخوناقلي اولاراق يازيلان بو جومله ده كي "يازوب" كلمه سيني، "يا رب!" دييه اوخوموشلاردير. اويسا دوزگون اوخونوش، "يازيب" اولماليدير. "يازماق" فئعلينين آنلاملاريندان بيري- ديوان لغات الترك`ده ده گئچدييي كيمي- شاشيريب قالماق و تعه ججوبله نمه كدير. "يازيب بو اوتاق كيمين اولا دئدي" ايسه، "شاشيريب بو اوتاق كيميندير دئدي" آنلاميندادير. دولاييسي ايله بو جومله نين دوزگون اوخونوشو بئله اولماليدير: "نه گؤردو سولطانيم؟!، گؤردو [+كيم] گؤي چاييرين اوزه رينه بير قيرميزي اوتاق ديكيلميش. يازيب بو اوتاق كيمين اولا؟! دئدي".

تان تانسيقTan tansıq : اؤزگون بتيكده بئله بير جومله واردير: "بازركانلر ..... دان دانشوخ اله ياخشي ارمغانلر الديلر". بير سيرا دده قورقوت كيتابي يايينلاريندا يانليشليقلا "دان دانيشيق" بيچيمينده اوخونان ايلك ايكيله مه "تان" و "تانسيق" كلمه له رينده ن اولوشماقدادير. "تانسيقTansıq " (اسكي متينله رده "تانکسوق"، "تنکسوق"، "تنسخ"، "تنسوخ"، " تنسق"، "تنسوق"...) كلمه سينين آنلامي بنزه ري آز اولان، آز بولونان، شاشيرديجي، ايلگينج، موسته ثنا، سون دره جه گؤزه ل، ياخشي و ده يه رلي نسنه، هدييه و آرماغاندير. بو كلمه آيريجا "معجزه" آنلاميني دا داشيميشدير. تانسيق دئگيسينين كؤكه ني اولاغان اوستو، شاشاجاق، شاشيلاجاق، تعه ججوبلو، غريبه، سئچمه، اؤنه ملي، آز بولونان نسنه آنلاميندا اولان "تانTan ، تانقTañ " كلمه سيدير. بو كؤكه نده ن ياپيلان "تانا قالماق Tana qalmaq"، "تانلاماق Tanlamaq"، "تانالماق Tanalmaq" فئعلله ري شاشيرماق، حئيره ت ائتمه ك آنلاملاريندادير.

آلاAla –اعلاƏ’la : اؤزگون بتيكده بئله بير جومله واردير: "بازركانلر ..... دان دانشوخ اله ياخشي ارمغانلر الديلر". بوراداكي "اله" كلمه سيني "آلا" (بويا ايله ايلگيلي)، "ايله" (بيرليكده) و يا "ائله" (ائله جه) دييه اوخويانلار اولموشدور. بيزجه دوزگون اوخونوش "اعلا" اولماليدير. عره بجه كؤكه نلي "اعلا" كلمه سينين آنلامي ان يوكسه ك، ان ياخشي، ان گؤزه ل، ان اوستوندور. بويا ايله ايلگيلي اولان توركجه كؤكه نلي "آلا" كلمه سي ايسه نسنه له رده آغ و باشقا بير رنگده ن اولوشان، رنگاره نگ؛ دريده آغ لكه و گؤزده آچيق گؤي و يا سارييا چالان قونور (قهوه) رنگلي دئمه كدير. بو جومله ده "تان" و "تانسيق" ايكيله مه سي كيمي، "اعلا" ايله "ياخشي" ايكيليسي ده ائش آنلامليدير. دولاييسي ايله دوزگون اوخونوش بئله اولماليدير: "بزيرگانلار .... تان-تانسيق، اعلا-ياخشي آرماغانلار آلديلار".

قوشون آلاقاتيني Qoşun alaqatını: اؤزگون بتيكده "قوشك اله قاتني قيزك كوكچكني" بيچيمينده بير تركيب واردير. بو تركيبين ايلك بؤلومونو "قوشون آلا قانيني" (قاني قيزيل رنگلي اولان قوشو)، "قوشون آلاغانيني" (قوشون آليجيسيني، قوشون ييرتيجيسيني)، "قوشون آلا قاناديني" (قانادي آلا اولان قوشو) دييه اوخويانلار اولموشدور. اوچان قوشلا ايلگيلي اولان بوتون بو اوخونوشلار يانليشدير. بيزجه بو تركيبين دوغرو اوخونوشو "قوشون آلاقاتيني" اولماليدير. بورادا "قوش"، اوچان قوشQuş دئييل، آشيلانميش دري آنلامينداكي "قوغوش" كلمه سينين قيسسالتيلميش بيچيمي اولان "قوشQoş " كلمه سيدير. "آلاقات" ايسه "چارقات" كيمي دري و قوماشلاري تانيملايان توركجه بير تركيبدير. (خاقاس توركجه سينده "خات"، چوواشجادا "خوت" اولاراق سؤيله نه ن "قات" كلمه سي، فارسجا "لا و تاي پارچه، لباس و ...، لايه، دفعه، خط اتو، خم، كنار" آنلاملاريندادير). "قوشون آلاقاتي"، يعني آشيلانميش درينين آلا (رنگلي؟، اعلا؟) قاتي.

بئزين گؤيچه ييني Bezin göyçəyi: آراشديرماجيلار يوخاريداكي تركيبين ايكينجي بؤلومو اولان "قيزك كوكچكني" عيباره سيني، "قيزين گؤيچه ييني" دييه اوخوموشلاردير. اويسا بيزجه "قيز" دييه يازيلان كلمه اصلينده "بئزBez " اولماليدير. بورادا سؤز، ياغيدان اله گئچه ن غنيمه تله رده ن گئدير. بو غنيمه تله ر آراسيندا "قوماشين آريسي" و "دوققوزلاما چيرغاب چوخا" ايله بيرليكده "بئزين گؤيچه يي" ده واردير. بو دورومدا غنيمه تله رين هاميسي، "قوماشQumaş "، "بئزBez "، "چيرغابÇırğab "، "چوخاÇuxa " و "قوشQoş " پارچا و پالتار ايله ايلگيليدير ("چيرغاب"، سيرمالي پالتار دئمه كدير).

قاراواتاQaravata : آراشديرماجيلارجا اؤزگون بتيكده گئچه ن "قراواته" كلمه سي، گنه لده يانليشليقلا "قازاواتا"، "غزاواتا"، "قاراواشا"، "قراو آتا" و ... اوخونوب و گنه ده يانليشليقلا غزالار و يا قوتسال ساواشلار اولاراق آنلاملانديريلميشدير. بو يانليش آنلامديرما اؤزه لليكله آزه ربايجان جومهورييه تينده گؤزه چارپماقدادير. آزه ربايجان سووئت جومهورييه تينده سوسياليست و توتوجو اخلاق و گله نه كسه ل عاييله آنلاييشينا اوياراق اسكي متينله ر و بو آرادا دده قورقوت كيتابينين، وار اولان كؤسنول (ائروتيك) و جينسه ل ايچه ريكلي بوتون "ضره رلي" عونصورلاردان تميزله ندييي بيلينه ن يبر گرچه كدير. "قاراوات"ا گلينجه، بو كلمه عره بجه "خرابات" كلمه سينين توركجه له شميش بيچيمينده ن باشقا بير شئي دئييلدير. متينده ايسه بو كلمه نين آنلامي، قوتسال ساواش اولماييب، ايچگيلي ائيله نجه يئري، چاخير ائوي و گنه ل ائودير. "خاراباتا وارديغيم يوخ" يعني ايچگيلي ائيله نجه يئرله ري و يا گنه ل ائوه گئتديييم يوخ. بو سؤزله رين بيله له رينه خطابه ن سؤيله ندييي ايكي قادينين آدي دا ("بوغازجا" و "قيسيرجا") ائروتيسم و جينسه لليكله ايلگيليدير: "بوغازBoğaz " آزقين، كؤسنول، شهوه تلي اولان؛ "قيسيرQısır " ايسه اوره مه اولاناغي اولمايان، دؤل وئره مه يه ن كيمسه دئمه كدير. آيريجا بو سويلامادا حاميله آنلاميندا اولان "بوغازجا" و حاميله اولامايان "قيسيرجا" كلمه له ري، بيربيرينين قارشيتي اولاراق ايشله نميشدير. بورادا بئيره ك`ين "قيسيرجا" و "بوغازجا" ايله اويونو اولماديغيني سؤيله مه سي، اونون باني چيچه ك`ه اولان سئوگي و باغينين ائروتيسم و جينسه للييه دايالي اولماديغي آنلاميندا آنلاشيلماليدير.

خازانجاXazanca : بو بويدا بئله بير عيباره واردير: "خراجه قراجه بوره لر ديلدي". بو عيباره ده كي "خراجه" كلمه سيني م. ارگين "خيراجا" اولاراق اوخوموش و كيچيك، اوفاق، آريق دييه آنلاملانديرميشدير. باشقا آراشديرماجيلار دا بو آچيقلاماني تكرار ائتميشله ر. اويسا متين ديققه تله اوخونورسا، بو كلمه نين كيچيك و آريق دئييل، ترسي بؤيوك و كؤك آنلاملاريندا اولماسي گره كدييي اورتايا چيخاجاقدير. دلي قارجار دده قورقوت`دان "خراجه" و قاراجا بيره له ر گتيرمه سيني ايسته يير، دده قورقوت دا بيره له ري گتيردييينده، دلي قارچار`ا ايسته دييي سميز بيره له ري آلماسيني، ايسته مه دييي آريق بيره له ري ايسه بيراخماسيني سؤيله يير. بيليندييي كيمي "سميز" كلمه سي كؤك، شيشمان و ايري آنلاملاريندادير. دئمه ك، دلي قارچار`ين ايسته دييي "خراجه" بيره له ر، آريق و كيچيك دئييل، ترسينه "سميز و يا كؤك، شيشمان و ايري" اولان بيره له ردير. بيزجه بوراداكي "خراجه"، ناسيخين يانليش يازديغي بير كلمه دير. بو كلمه نين دوغرو يازيليشيني سالور قازان`ين ائوينين ياغمالانديغي بويوندا بولماق اولاسيدير. آدي گئچه ن بويدا بئله بير تركيب واردير: "قولي بودي خرانجه اوزون بالدرلري اينجه". م. ارگين بوراداكي "خرانجه" كلمه سيني ده، يانليشليقلا "خاران" اوخوموش، آنجاق دوغرو اولاراق ايري و بؤيوك دييه آنلاملانديرميشدير. اويسا بو كلمه نين دوزگون اوخونوشو دا "خازانجا"دير و "قولو، بودو خازانجا، اوزون بالديرلاري اينجه" عيباره سي، "قول و بودو قالين و اوزون؛ اوزون بالديرلاري اينجه" دئمه كدير.

"خازان" (چاغداش آنادولو لهجه له رينده: خزان، خزه ن) كلمه سينين آنلامي قالين و اوزون آغاجدير. سؤزلوكله رده بو كلمه نين قارشيسيندا وئريله ن آچيقلامالار بئله دير: "خازان: تاواني توتان اوزون و قالين داشيييجي آغاج، قالين بيچيلميش اوزون تخته، آغاج ياپيلاردا كيريش اولاراق قوللانيلان قالين بيچيلميش اوزون تخته، داملارين اوزه رينه دؤشه نه ن قالين و بؤيوك آغاج كيريش، دوز داملاري قاپادابيلمه ك اوچون، گنه لليكده آرديج آغاجيندان اولان و دامين يوكونو چكمه ك اوزه ره اوزونلاماسينا قويولان اوزون و قالين آغاج، توپراق داملاردا يوك داشيييجي آغاج سوتون". (يونوس ائمره: داغدان كسديله ر خازانيم، پوزولدو اسكي دوزه نيم، من بير اوسانماز اوزانيم، درديم واردير، اينله ريم). دده قورقوت كيتابيندا ناسيخ خطاسي اولاراق "خراجه" و "خرانجه" بيچيمينده يازيلميش اولان توركجه "خازان" كلمه سينين كؤكه ني ايسه، ائرمه نيجه "هئجان" كلمگ سيدير. يوخاريدا سؤيله نه نله ره اساسه ن، "خراجه قراجه بوره لر ديلدي" عيباره سينين دوزگون اوخونوشو، "خازانجا قاراجا بيره له ر ديله دي" اولوب و آنلامي دا "ايري و قارا بيره له ر ايسته دي"دير.

آنيسي انتديAnısı әntdi : بو بويدا بئله بير جومله واردير: "دده نك انسي انتدي". بو جومله گنه لده "آنيسي آنيتدي"دييه اوخونموش و "عاغلي شاشيردي" اولاراق آنلاملانديريلميشدير. اويسا دوزگون اوخونوش "آنيسي انتدي" اولماليدير. اسكي و اورتا توركجه ده "انسي انتمه كƏnsi әntmәk "، عاغلي باشيندان گئتمه ك، شاشيرماق آنلاميندادير. بو دئييم چئشيتلي قاليبلاردا و سيخجا اسكي آنادولو توركجه سي متينله رينده گئچمه كده دير (انسي انتدي، انسله ري انددي، انسي انديب، انسله ري انديب، انسيني انتديردي، .... ). توركجه ده "انديمه كƏndimәk " كؤكه نينده ن اولان "انديكƏndik " (شاشقين، بودالا، حئيران)، "انتيرمه كƏntirmәk " (ايشينده شاشيرماق)، "انديكمه كƏndikmәk " فئعلي (شاشيرماق). "اندهƏndә " (عاغيلسيز)، "انته له مه كƏntәlәmәk " (شاشقين بير دوروما دوشمه ك)، "انديره مه كƏndirәmәk " (شاشيرماق) ده بولونماقدادير. گونئي آزه ربايجاندا ايشله ديله ن "انتيقه آدام" (عجاييب، شاشيرداجاق آدام) دئييمي ده بو فئعلله ايلگيليدير. بو دئييمده "انتيقه" كلمه سينين عره بجه "عنتيق"-لاتينجه "آنتيك" كلمه سينده ن آلينديغي سانيلير. اويسا بوراداكي "انتيقه" كلمه سي، اسكي توركجه "انديك"ده ن باشقا بير شئي دئييلدير. "انسي انتدي" دئييمينده كي "انسي" كلمه سي ايسه، "عاغيلي، حافيظه سي، خاطيري" آنلاملاريندا اولان "آني"+ اوچونجو شخص يييه ليك اكي "-سي"نين و يا "آني"+"اوسو" (هوش آنلاميندا) بيرله شمه سينين سيخيشديريلميش حاليدير. دولاييسي ايله "آنيسي انتدي" جومله سي، "هوشو باشيندان گئتدي، عاغلي شاشيردي" دئمه كدير.

ايندي İndi- اينديمه ك İndimәk: "انتدي" فئعلي كيمي، دده قورقوت كيتابيندا گئچه ن و باشقا بير فئعل اولان "اينديمه ك" ده يانليشليقلا "آنيتماق" دييه اوخونموشدور. ديرسه خان بويوندا بئله بير جومله واردير: "تنگري ويرن طتلو جانك سيرانده ايمش اندي دخي". بير سيرا آراشديرماجيلار بو جومله ده كي "اندي" كلمه سيني يانليشليقلا "آنيت" اوخوموش و ائله جه ده آنلاملانديرميشدير (آنتيماق: حاضيرلاماق، حاضير ائتمه ك، بولوندورماق). باشقالاري ايسه بو كلمه ني دوغرو اولاراق "ايندي" اوخوموش، آنجاق يانليشليقلا "شيمدي، شو آندا، الآن" دييه آنلاملانديرميشلاردير. اويسا بورادا "ايندي" كلمه سي، "اينديمه كİndimәk " (اينديمه ك) فئعلينين امر حاليدير. "اينديمه كİndimәk " و يا "اينده مه كİndәmәk " فئعلي، آراماق، آختارماق، آراشديرماق دئمه كدير. بو فئعلين اسكي توركجه و چئشيتلي چاغداش توركول ديلله رينده آشاغيداكي بيچيمله ري واردير: اينتي.، ييند.، يينتي.، چينتي. (تووا)، نينتي. (خاقاس)، تينتي. (قيرقيزجا). دولاييسي ايله سؤزو گئده ن جومله نين دوزگون اوخونوشو بئله اولماليدير: "تانري وئره ن دادلي جانين سئيراندا ايميش، ايندي آخي!" (تانري`نين وئردييي دادلي جانين -بده نيني ترك ائده ره ك- گزمه يه چيخميش، آرا آخي اونو!).

اؤرو دورماقÖrü durmaq : آزه ربايجان نشرله رينده "اؤرو دورماقÖrü durmaq " و يا "اورو دورماقÜrü durmaq " بيرله شيك فئعلي، يانليشليقلا "اورو دورماقUru durmaq " بيچيمينده وئريلير. "اؤرمه كÖrmək " فئعلينده ن تؤره نه ن و اسكي و چاغداش توركول (Turkic) ديل و لهجه له رينده ايشله ك اولان "اؤرو" كلمه سي (اؤر.+-و) ديك، قالخيق، يوكسه كليك، يوكسه لتي، يوخاري، ايرتيفاع، ديره ك، سوتون، آياقدا و بنزه ري آنلاملاريندادير. اسكي توركجه ده يايقين اولان "اؤرو دورماقÖrü durmaq "، "اؤرو يوخلاماقÖrü yoxlamaq " و "اؤرو قوپماقÖrü qopmaq " فئعلله ري ايسه آياغا قالخماق، آياقدا دورماق، ديك دورماق دئمه كدير. ("اؤروده قالماق" = آياقدا قالماق).

آغيلAğıl -آغ آييلAğ Ayıl : دده قورقوت كيتابيندا "آغيل" كلمه سي ايله بيرليكده "آغاييل و يا آغ آييل" كلمه سي ده ايشله ديلير ("دلي قارچار`ي يالينچاق ائيله دي، آغيلا قويدو" و "آغ آييلدا آغجا قويونو سورار اولسان"). "آييلAyıl " كلمه سي توركجه "آغيلAğıl " كلمه سينين موغولجا بيچيميدير. آنجاق "آغيل" و "آييل" آراسيندا آنلام آيريليغي دا واردير. "آييل"، توركجه "آغيل"ين داشيديغي آنلاملارا اك اولاراق، سورو و قويون سوروسو آنلاملاريني دا ايچه رير.

يَلنجوقYalancıq ، يلنَجوق، يلتجوق، يرتجوق، ييرتجوق: متينده يالانجيق`ين آدي، بير نئچه يئرده "يرتجوق" اولاراق يازيلميش و آراشديرماجيلار طره فينده ن "يارتاجيق، ييرتاجيق" دييه اوخونموشدور. اويسا بيزجه بو دوروم، ناسيخين كؤچورمه ك اوچون قوللانديغي عره بجه متينده، "ي" حرفي اوزه رينده كي اوستره نين (فتحه نين) يانليشليقلا "ن" حرفي اوزه رينه قويولماسيندان و اوستره لي بو "نَ" حرفينين "ت"، و "ل" حرفينين ده "ر" دييه اوخونماسيندان قايناقلانميشدير. (يَلنجوق- يلنَجوق- يلتجوق- يرتجوق).

يينهYinə –گينهGinə –گنهGənə –ياناYana : بو دؤرد كلمه نين آنلامي بير داها و تكراردير. كؤكده ش اولان بو بيچيمله رين هاميسي، دده قورقوت كيتابيندا اولدوغو كيمي بو گون ده ديليميزده ايشله كديرله ر. بيز بونلارين هر دؤردونو قورودوق.

باشارماقBaşarmaq ، باجارماقBacarmaq ، بئجه رمه كBecərmək : آزه ربايجان توركجه سينده بو اوچ ائيله مين آنلاملاري آراسيرا بير بيرينه قاريشديريلير. "باشارماقBaşarmaq "، بير ايشي ايسته نيله ن بيچيمده بيتيرمه ك، مووه ففه ق اولماق دئمه كدير (فارسجاسي موفق شدن). "باجارماقBacarmaq "، ياپابيلمه ك، گوج گؤرونه ن بير ايش و يا دوروما چؤزوم بولماق، اوسته سينده ن گلمه ك دئمه كدير (فارسجاسي بلد بودن). "بئجه رمه كBecərmək " فئعلينه گلينجه، بو فئعل "باشارماق" و "باجارماق" فئعلله رينين آنلاملارينا ياني سيرا، جيماع ائتمه ك، جينسه ل ايليشگيده بولونماق، تجاووز ائتمه ك كيمي آنلاملاري دا واردير. بونلارا اك اولاراق آزه ربايجان توركجه سينده، بئجه رمه ك فئعلي، (بيتگيله ري) يئتيشديرمه ك، بسله مه ك و باشا بويا چاتمالاريني ساغلاماق آنلاميني دا قازانميشدير. (گنج اركه ك جوجه آنلاميندا اولان "بئچه" كلمه سي بو كؤكده ن تؤره ميش اولابيلير).

چونكوÇünkü - چونكومÇünküm - چون كيمÇün kim : دده قورقوت كيتابيندا بو اوچ بيچيمين هر اوچو ده ايشله ديليبدير. "چونكوÇünkü "، فارسجا "چونكه" كلمه سينين سس اويومو قورالينا گؤره توركجه سؤيله نيشيدير. "چونكومÇünküm "، فارسجا "چونكو"نون وورقولو (تاكيدي) حاليدير. "چون كيمÇün kim " ايسه (بلكه ده "چونكوم"ده ن گليشه ره ك)، فارسجا "چون" ايله توركجه "كيم"ده ن ياپيلميش بير بيرله شيك اداتدير. بو اوچونون اسكي توركجه ده كي قارشيليغي، "اوچراUçra " كلمه سيدير. بيز اسكي متينله رين ساده له شديريلميش يايينلاريندا بو اوچونو "چون كيم" (و بير سيرا دوروملاردا دا "چونكه" ايله "چونكي"له ري سس اويومونا اوياراق "چونكو") بيچيمينده گؤسته ريريك.

آلجا Alca- آلاجا :Alaca اؤزگون بتيكده "آلجا" و "آلاجا" اؤن آدلاري (صيفه تله ري) سيخجا ايشله ديلير. آنجاق بير سيرا دوروملاردا بونلارين ايشله ييشي يانليشليقلارلا بيرليكده دير. اؤرنه يين اؤزگون بتيكده "آلاجا گرده ك" تركيبي ايله قارشيلاشيريق. بيليندييي كيمي، بير ايلكه اولاراق گرده ك، دوواق و ....، آلا دئييل، آل و يا قيرميزي رنگينده اولار. بوندان دولايي بيز "آلاجا گرده ك" تركيبله ريني، "آلجا گرده ك" بيچيمينده دوزه لتديك.

هؤنكور هؤنكورHönkür hönkür - اؤكور اؤكورÖkür ökür . اؤزگون بتيكده "اؤكور اؤكور" اولاراق گئچه ن بو ايكيله مه، توركمه نجه ده "هونگور هونگورHüñür hüñür "، توركييه توركجه سينده "هونگور هونگورHünkür hünkür " و آزه ربايجان جومهورييه تينده "اؤنگور اؤنگورÖngür öngür " اولاراق يازيلير. گونئيده ايسه بو تركيبين چاغداش قارشيليغي "هؤنكور هؤنكور"دور.

يؤرومه كYörümək - يورومه كYürümək -يئريمه كYerimək : بوگون آزه ربايجان توركجه سينده وار اولان "يئريمه ك" ايله توركييه توركجه سينده وار اولان "يورومه ك" ائيله مله رينين اورتاق ديب بيچيمي، "يؤرومه ك" ائيله ميدير. بيز ديليميزده بو بيچيمله رين اوچونون ده قورونماسيندان ياناييق. "يؤرومه كYörümək " (اسكي متينله رده)، "يورومه كYürümək " (حره كه ت ائتمه ك، قيپيرداماق آنلاميندا) و "يئريمه كYerimək " (يايا اولاراق، آدديم آتاراق يول گئتمه ك آنلاميندا).

تپه ريTəpəri -تپه رهTəpərə : اؤزگون بتيكده "دپره" اولاراق گئچه ن كلمه نين آنلامي "تپه ده ن آشاغي"دير. بو كلمه، "تپه+-ه ره" بيرله شمه سينده ن تؤره ميشدير. بوراداكي "-ه ره"، "-ه ري" سون اكينين بير واريانتيدير. بيز بو اكله "اوزه ري، ايچه ري، ديشاري، تاشاري، آناري، يوخاري، ايله ري، اوجاري، ساري، آرقيري، آرداري، ديكه ري، ...." كيمي كلمه له رده ده قارشيلاشيريق.

دوش وئرمه كDüş vermək : آزه ربايجان جومهورييه تينده "دوش وئرمه ك" بيرله شيك ائيله ميني يانليشليقلا "رؤيا" آنلاميندا اولان "دوش" كلمه سي ايله ايلگيلي سانيب، "يوخلاماق، يوخويا قالماق" كيمي آنلاملانديرميشلاردير. اويسا بو تركيب "دوش وئرمه ك" و يا "دوشو وئرمه كDüşü vermək " اولوب و آنلامي بير آراج و يا مينيت اوزه رينده ياپيلان يولجولوغا اوندان آشاغي دوشه ره ك آرا وئرمه ك، قيسسا سوره لي و يئيين دوشمه كدير.

جئبهCebə –جوببهCübbə : دده قورقوت كيتابيندا ايكي بير بيرينه بنزه ر "جئبه" و "جوببه" كلمه له ري ايشله ديلميشدير. ("جوببه سييله، چوخاسييلا بئيره ك`ين آياغينا دوشدو"، و "جيلاسين قوْچ ايگيتله ره قالابا اؤلکه وئردي؛ شالوار، جئبه، چوخا وئردي"). "جئبه Cebə" توركجه بير كلمه اولوب و كيچيك حلقه له رين بيربيرينه گئچيريله ره ك ياپيلان زيرهلي پالتار، زيرهلي گييسي، ساواشدا گيييله ن دميرده ن پالتار آنلاميندادير. "جوببه Cübbə" ايسه عره بجه بير كلمه اولوب "ديشا گيييله ن، گنيش قوللو، اوزون اته كلي، ديزله ره جه ن انه ن و اؤنو آچيق بير پالتار؛ چوخا؛ گييسي" دئمه كدير.

قويون كيمQoyun kim : اؤزگون بتيكده بئله بير جومله واردير: "قزن آيدر مره قوكه قزلر ياننه ده وارسون ديدي" بو جومله ده كي "قوكه" كلمه سيني، "قونه! (قويون، آ!"، "قويونوز") كيمي اوخويانلار اولموشدور. بيزجه "قو كه" اولاراق يازيلان كلمه نين اصلي، "قويون كيم (بيراخين كيم، ايذين وئرين كيم) آنلاميندا اولان "قوك كه" اولماليدير. بورادا ناسيخ آرد آردا گله ن ايكي "ك"ده ن بيريني يازاركه ن آتي وئرميشدير. "قوك"، "قويماق" فئعلينين ايكيجي شخص چوخول امير كيپي اولان "قون" (قويون!، قويونوز!) دئمه كدير. "كه" ايسه توركجه "كيم"ين قارشيليغي اولان فارسجا بير ايلگه جدير. دولاييسي ايله بو تركيب بئله اوخونماليدير: "قازان آييدير: مره!، قويون كيم قيزلار يانينا دا وارسين. ديدي".

قوْيولدولارQoyuldular –قويولدولارQuyuldular : بير سيرا دده قورقوت كيتابي يايينلاريندا، ايكي "قويولماقQoyulmaq " و "قويولماقQuyulmaq " ائيله مله ري بير بيرينه قاريشديريلير. "قويولماق"، بيلديييميز "قويماق" فئعلينين ائديلگه ن (مجهول) بيچيميدير (فارسجاسي گذاشته شدن). "قويولماق" ايسه بوسبوتون آيري بير فئعل اولان "قويماق" ائيله مينين ائديلگه ن بيچيميدير. "قويولماق" فئعلينين ايلكين آنلامي تؤكولمه كدير (فارسجاسي سرازير شدن، لبريز شدن). "قويوQuyu " (فارسجاسي چاه) كلمه سي ده بو فئعلده ن تؤره ميش بير آددير. بو فئعلين ايكينجي آنلامي، اونون ياغلا قاورولماسيدير (اؤرنه يين آفشار آغزيندا). دولاييسي ايله "اوره يينه قاينار ياغلار مي قويولوبدور؟" جومله سي، "اوره يينه قاينايان ياغلار مي تؤكولموشدور؟"، و يا "اوره يين قاينايان ياغلا مي قاورولوبدور؟" دئمه كدير.

تولTul ، دولاداDolada ، تولادريTola dəri ، دوخارلاييDoxarlayı : اؤزگون بتيكده ايندييه ده ك تطمين ائديجي بير بيچيمده اوخونوب آچيقلانامايان بير سويلاما واردير: "طول طولاره كرديكم طولاراري دوخرليي قودغم يغي يوردي الومده قيل كشلم ايقر مالي ايقر ويروب الدوغم توزلو قتي يايم بوغه ويروب الدوغم بوغمه كريشم بكلو يرده قودم كلدم اوتوز طقوز يولداشم اكي ارغيشم". بو سويلاما و اوندا اولان كلمه له ري چئشيتلي آراشديرماجيلار، چوخ فرقلي بيچيمله رده اوخويوب، اوناريب و آنلاملانديرميشديرلار. اؤرنه يين آزه ربايجان جومهورييه تينده "طول" كلمه سيني عره بجه طول (اوزونلوق)، "طولاراري" كلمه سيني فارسجا "توله دار" (ايت ساخلايان)، و يا "طولاراري دوخرليي" تركيبني، "تول"، "آوار" و "توخار" اويماقلاري ايله ايلگيله نديره نله ر اولموشدور. آشاغيدا بيزيم پيروفئسور طلعه ت تكين، پيروفئسور دورسون ييلديريم، .... اوخونوش و اؤنه ري- اوناريملاريندان يارارلاناراق يئيله ديييميز اوخونوش-اوناريم وئريلميشدير:

"تول دوْلادا گيرديييم، توْلا دري [+قاتي ياييم!]؛
دوْخارلايي قوْيدوغوم، ياغي يوردو [+قاتي ياييم!]؛
اليمده قيل كيشليييم، آيقير مالي [+قاتي ياييم!]؛
آيقير وئريب آلديغيم، [+آغجا] توْزلو قاتي ياييم!؛
بوْغا وئريب آلديغيم، بوْغما كيريش [+قاتي ياي]يم!؛
[+بورما] ......................... [+آغجا توْزلو قاتي ياييم!]؛
اوْتوز دوْققوز يوْلداشيم، ايكي آرغيش [+قاتي ياي]يم!؛
بونلو يئرده قوْيدوم، گلديم، [+آغجا توْزلو قاتي ياييم!]"

بورادا "تولTul " سيغير دريسينده ن ياپيلميش توربا؛ "دولاداDolada " دولاداراق (دولاتماق ائيله مينده ن)؛ "تولاTola " چيي دري، آشيلانماميش دري، بوتؤو سويولموش دري و "دوخارلاييDoxarlayı " ياشلاناراق (دوخارلاماق: ياشلانماق) آنلاميندادير. بئله جه "تول دولادا گيرديييم تولا دري، دوخارلايي قويدوغوم ياغي يوردو"ون آنلامي، "چووال كيمي دولاداراق ايچينه گيرديييم چيي دري، ياشلاناراق قويوب گلديييم ياغي يوردو"دور.

يايجيغينYaycığın ، اوقجوغازينUqcuğazın : اؤزگون بتيكده بئله بير دؤردلوك واردير: "جان باجوغن اكمش سن اوق جغرين قورمش سن ادين كردك قومش سن". بو دؤردلوك آراشديرماجيلار طره فينده ن چئشيتلي بيچيمله رده اوخونموش و اوناريلميشدير (تعمير ائديلميشدير). بونلارين آراسيندا بيزجه ان مقبول اولاني بئله دير: "جان يايجيغين.ي اه يميشسين، اوقجوغازين.ي آتميشسين، اوتاقجيغين.ي قورموشسون، آدين.ي گرده ك قويموشسون". يوخاريداكي اوخونوشا گؤره، بورادا گرده ك اوتاغينين ياپيلماسيندان سؤز گئتمه كده دير: ايلك اؤنجه ياي اه ييلير، سونرا اوق آتيلير، آرديندان اوتاق قورولور و ان سون قورولان اوتاغا گرده ك آدي وئريلير. بو دؤردلوكده ايشله ديله ن "اوقUq " كلمه سي، "چاديرين اوست بؤلومونو اولوشدوران چوبوقلار، يوردون تاوان چوبوقلاري، آلاچيق ده يه نه كله ري، آلاچيغين اوست چؤپله ري، چادير چاتيسي" آنلاميندادير.

بليكBәlik : اؤزگون بتيكده "بلوك" اولاراق يازيلميش بير كلمه واردير (بلوككده طقسان اوقك نه اوگرسن، مره کافر). بو كلمه ني آزه ربايجان جومهورييه تينده يانليشليقلا "يئله ك" و يا "بيله ك" اوخوموش و ائله جه ده آنلاملانديرميشلاردير. توركييه يايينلاريندا ايسه بو كلمه "بيلوكBilük " دييه اوخونموش و دوغرو اولاراق اوخلوق، اوخ قابي و ساداق دييه آنلاملانديريلميشدير. بيز ساده له شديريلميش يايينيميزدا بو كلمه ني گونئي آزره بايجان سؤيله ييشينه اويقون اولاراق "بليك" دييه يازديق. بوگون گونئي آزه ربايجان`ين بويين زهرا لهجه سينده "بليك" كلمه سي، بويو قيسسا لوعابلي قاب و كوزه آنلاميندا ايشله ديلير. دولاييسي ايله سؤز قونوسو اولان جومله نين دوزگون اوخونوشو بئله اولماليدير: "بلييينده دوخسان اوخون.و نه اؤيه رسين، مره کافير!".

قاناتQanat : يوملاردا يينه له نه ن "قاناتلارين.ين اوجلاري قيريلماسين" جومله سينده كي "قانات" كلمه سي، چاديرين اوستونه اؤرتوله ن و گنه لده آلتي بؤلومده ن اولوشان كئچه قوماش، خره گه اؤرتويونون اته يي آنلاميندادير. بئله جه "قاناتلارينين اوجلاري قيريلماسين"، "چاديرينين اؤرتوك بؤلومله رينين باغي قوپماسيين" دئمه كدير.


اوچونجو بوي

باي بؤره`نين اوْغلو بامسي بئيره ك.ين بوْيو`نو به يان ائده ر، خانيم هئي!


قام غان اوْغلو خان باييندير يئرينده ن [+اؤرو] دۇرموشدو. قارا يئرين اۆستونه آغ بان ائوين.ي ديكديرميشدي. آلا سايوان.ي گؤي اۆزونه آشانميشدي. مين يئرده ايپه ك قاليچاسي دؤشه نميشدي. ايچ اوْغوز، تاش اوْغوز به يله ري باييندير خان`ين صؤحبه تينه دريلميشدي. باي بؤره به ي دخي باييندير خان`ين صؤحبه تينه گلميشدي. باييندير خان`ين قارشيسيندا قاراگؤنه اوْغلو قارابۇداق ياي دايانيب دۇرموشدو. ساغ يانيندا قازان اوْغلو اۇروز [+به ي] دۇرموشدو. سوْل يانيندا قازيليق قوْجا اوْغلو به ي يئگه نه ك دۇرموشدو.

باي بؤره به ي بۇنلاري گؤردويونده آه ائيله دي. باشيندان عاغلي گئتدي. دستمالين.ي الينه آلدي، بؤيورو بؤيورو آغلادي. بؤيله ائديجه ك قالين اوْغوز.`ون آرخاسي، باييندير خان`ين گووئييسي سالور قازان قابا ديزينين اۆزه رينه چؤكدو. قێيا تيكيبه ن باي بؤره به ي`ين اۆزونه باخدي. آييدير: "باي بؤره به ي، نه آغلاييب بوْزلارسين؟" باي بؤره به ي آييدير: "خان قازان!، نئجه آغلامايايين، نئجه بوْزلامايايين؟ اوْغولدا اوْرتاجيم يوْخ، قارداشدا قده ريم يوْخ! آللاه تاعالا مني قارقاييبدير. به يله ر! تاجيم، تاختيم اۆچون آغلارام. بير گۆن اوْلا، دۆشه م اؤله م، يئريمده يۇردومدا كيمسه قالمايا" دئدي. قازان آييدير: "مقصودون بۇ مۇدور؟" باي بؤره به ي آييدير: "بلي، [+مقصودوم] بۇدور. منيم دخي اوْغلوم اوْلسا، خان باييندير`ين قارشيسين.ي آلسا دۇرسا، قۇللوق ائيله سه، من دخي باخسام، سئوينسه م، قێوانسام، گۆوه نسه م!"دئدي.

بؤيله دئگه ج قالين اوْغوز به يله ري اۆز گؤيه تۇتدولار. ال قالديريب، دۇعا ائيله ديله ر. "آللاه تاعالا سنه بير اوْغول وئرسين!" دئديله ر. اوْل زاماندا به يله رين آلقيشي آلقيش، قارغيشي قارغيش ايدي. دۇعالاري مۆسته جاب اوْلوردو. باي بيجان به ي دخي يئرينده ن اؤرو دۇردو، آييدير: "به يله ر!، منيم دخي حاققيما بير دۇعا ائيله يين. آللاه تاعالا منه ده بير قێز وئره!" دئدي. قالين اوْغوز به يله ري ال قالديرديلار، دۇعا ائيله ديله ر: "آللاه تاعالا سنه ده بير قێز وئره" دئديله ر. باي بيجان به ي آييدير: "به يله ر! آللاه تاعالا منه بير قێز وئره جه ك اوْلورسا، سيز تانيق اوْلون، منيم قێزيم باي بؤره به ي.`ين اوْغلونا بئشيك كرتمه ياووقلو اوْلسون!" دئدي.

بۇنون اۆزه رينه بير قاچ زامان گئچدي. آللاه تاعالا باي بؤره به ي`ه بير اوْغول، باي بيجان به ي`ه بير قێز وئردي. قالين اوْغوز به يله ري بۇنو ائشيتديله ر، شاد اوْلوب سئوينديله ر.

باي بؤره به ي بزيرگانلاريني يانينا اوْخودو، بۇيروق ائتدي: "مره بزيرگانلار! آللاه تاعالا منه بير اوْغول وئردي. وارين رۇم ائلينه. منيم اوْغلوم اۆچون ياخشي آرماغانلار گتيرين، منيم اوْغلوم بؤيويونجه" دئدي. بزيرگانلار دخي [+"نوْلا خانيم" ديييب يوْل ياراغين.ي گؤردوله ر]، يوْلا گيرديله ر. [+گئجه گۆندوز يؤرودوله ر]، اێستانبول`ا گلديله ر. تان تانسيق، اعلا ياخشي آرماغانلار آلديلار. باي بؤره`نين اوْغلويچون بير دنيز قۇلونو بوْز آيقير آلديلار. بير آغ توْزلو قاتي ياي آلديلار. بير دخي آلتي پرلي گۆرز آلديلار. يوْل ياراغين.ي گؤردوله ر، [+يوْلا گيرديله ر].

[+بۇنلار گلينجه، چوْخ ايلله ر، آيلار گئچدي]. باي بؤره`نين اوْغلو بئش ياشينا گيردي، بئش ياشيندان اوْن ياشينا گيردي. اوْن ياشيندان اوْن بئش ياشينا گيردي. چايا باخسا چاليملي، چال قاراقوش ارده ملي، بير گؤزه ل ياخشي ايگيت اوْلدو. اوْل زاماندا بير اوْغلان باش كسمه سه، قان تؤكمه سه، آد قوْيمازلاردي. باي بؤره به ي`ين اوْغلو آتلاندي، آوا چيخدي. آو آولاركه ن باباسينين طه وله سي اۆزه رينه گلدي. اێمراخيرباشي قارشيلادي، انديردي، قوْنوقلادي. يييب ايچيب اوْتورورلاردي.

بۇ يانادان دخي بزيرگانلار گليبه ني قارا دروه ند آغزينا قوْنموشلاردي. ياريماسين يارچيماسين آونيك قالاسينين كافيرله ري بۇنلاري جاسوسلادي. بزيرگانلار ياتيركه ن غافيلل[+يج]ا بئش يۆز كافير قۇيولدولار، چاپديلار، ياغمالاديلار. بزيرگانين اۇلوسو تۇتولدو، كيچيسي قاچاراق اوْغوز`ا گلدي. باخدي گؤردو اوْغوز`ون اۇجوندا بير آلا سايوان ديكيلميش، بير ايميرزه، خۇب ايگيت قێرخ ايگيت ايله ن ساغيندا و سوْلوندا اوْتورورلار. "اوْغوز`ون بير ياخشي ايگيتي. آنجاق يؤرويه ييم، مده د ديله يه ييم" دئدي.

بزيرگان آييدير:

ايگيت، ايگيت، به ي ايگيت!
سن منيم اۆنوم.و آنلا، سؤزوم.و دينله!
اوْن آلتي ايلدير كيم، اوْغوز ايچينده ن گئتميش ايديك.
تان تانسيق كافير مالين.ي، اوْغوز به يله رينه گتيرير ايديك.
پاسنيك قارا دروه ند آغزينا دۆش وئرميش ايديك.
آونيك قالاسينين بئش يۆز كافيري اۆزه ريميزه قۇيولدو.
قارداشيم تۇتساق اوْلدو.
ماليميزي، ريزقيميزي ياغمالاديلار، گئري دؤندوله ر.
قارا باشيم.ي گؤتوردوم، سنه گلديم.
قارا باشين صده قه سي،
ايگيت، مده د منه!

دئدي.

بۇ كز اوْغلان شاراب ايچه ركه ن ايچمه ز اوْلدو. آلتين آياغي.ني الينده ن يئره چالدي. آييدير: "نه دئديييمي يئتيرين!، گيييميم ايله ن منيم شاهباز آتيمي گتيرين! هئي، مني سئوه ن ايگيتله ر مينسينله ر!" دئدي. بزيرگان دخي اؤنله رينه دۆشدو، قێلاووز اوْلدو.

كافير دخي دۆشوبه ن بير يئرده آقچا اۆلوشمه كده يدي. بۇ محه لده اره نله رين مئيداني.نين آسلاني، پهليوانلارين قاپلاني بوْز اوغلان يئتدي. بير ايكي دئمه دي، كافيرله ره قێليج وۇردو. باش قالديران كافيرله ري اؤلدوردو، غزا ائيله دي. بزيرگانلارين ماليني قۇرتاردي.

بزيرگانلار آييدير: "به ي ايگيت، بيزه سن ارليك ايشله دين. گل ايمدي به يه ندييين مالدان آل!" دئديله ر. ايگيتين گؤزو بير دنيز قۇلونو بوْز آيقيري تۇتدو، بير ده آلتي پرلي گۆرزو، بير ده آغ توْزلو يايي تۇتدو. بۇ اۆچونو به يه ندي. آييدير: "مره بزيرگانلار، بۇ آيقيري و دخي بۇ يايي و بۇ گۆرزو منه وئرين!" دئدي. بؤيله دئگه ج بزيرگانلار سخت اوْلدو. ايگيت آييدير: "مره بزيرگانلار!، چوْخ مۇ ايسته ديم؟!" دئدي. بزيرگانلار آييتديلار: "[+خئيير سۇلطانيم]، نه چوْخ اوْلسون؟ آمما بيزيم بير به ييميز.ين اوْغلو واردير، بو اۆچ نسنه ني اوْنا آرماغان آپارساووز گره ك ايدي!" دئديله ر. اوغلان آييدير: "مره!، به ي`ينيز اوْغلو كيمدير؟" آييتديلار: "باي بؤره`نين اوْغلو واردير، آدينا بامسي دييه رله ر" دئديله ر. باي بؤره`نين اوْغلو اوْلدوغون.و بيله مه ديله ر. ايگيت بارماغين.ي اێسيردي. آييدير: "بۇندا ميننه تله آلماقدان ايسه، اوْندا بابام يانيندا ميننه تسيز آلماق يئگدير!" دئدي. آتين.ي قامچيلادي، يوْلا گيردي. بزيرگانلار آرديندان باخا قالدي: "واللاه، ياخشي ايگيت، مۆرووه وتلي ايگيت!" دئديله ر.

بوْز اوْغلان باباسينين ائوينه گلدي. [+باباسينا خبه ر اوْلدو،] "بزيرگانلار گلدي" دييه. باباسي سئويندي. چتير اوْتاق، آلا سايوان ديكديردي. ايپه ك قاليچالار سالدي. گئچدي، اوْتوردو. اوْغلونو ساغ يانينا آلدي. اوْغلان بزيرگانلار خۇصوصوندان بير سؤز سؤيله مه دي. كافيرله ري قێرديغين.ي آنمادي. ناگاهي بزيرگانلار گلديله ر. باش انديريب، سالام وئرديله ر. گؤردوله ر كيم، اوْل ايگيت كيم باش كسيبدير، قان تؤكوبدور، باي بؤره به ي`ين ساغيندا اوْتورور. بزيرگانلار يؤرودوله ر، ايگيتين الين.ي اؤپدوله ر. بۇنلار بؤيله ائديجه ك باي بؤره به ي`ين آجيغي تۇتدو. بزيرگانلارا آييدير: "مره، قاوات اوْغلو قاواتلار! آتا دۇروركه ن اوْغول.ون الين.ي مي اؤپه رله ر؟". آييتديلار: "خانيم!، بۇ ايگيت سنين اوْغلون مۇدور؟". "بلي!، منيم اوْغلومدور" دئدي. آييتديلار: "ايمدي اينجينمه خانيم!، اه ووه ل اوْنون الين.ي اؤپدويوموزه. اگه ر سنين اوْغلون اوْلماسايدي، بيزيم ماليميز گۆرجوستان`دا گئتميشدي، هپيميز تۇتساق اوْلموشدو" دئديله ر. باي بؤره به ي آييدير: "مره!، منيم اوْغلوم باش مێ كسدي؟، قان مێ تؤكدو؟" "بلي، باش كسدي، قان تؤكدو، آدام آختاردي!" دئديله ر. "مره!، بۇ اوْغلانا آد قوْياسينجا وار مێدير؟" دئدي. "بلي سۇلطانيم، آرتيقدير!" دئديله ر. باي بؤره به ي قالين اوْغوز به يله ريني چاغيردي، قوْنوقلادي. [+اوْغلونون قيصصه سيني عرض ائيله دي. جومله به يله ر ايستئحسان ائتديله ر]. دده م قوْرقوت گلدي، اوْغلانا آد قوْيدو.

آييدير:

اۆنوم.و آنلا،
سؤزوم.و دينله،
باي بؤره به ي!

آللاه تاعالا سنه بير اوْغول وئرميش،
تۇتا وئرسين!
آغير سانجاق گؤتوره نده
مۆسه لمانلار آرخاسي اوْلسون!
قارشي ياتان قارا قارلي داغلاردان آشار اوْلسا،
آللاه تاعالا سنين اوْغلونا آشيت وئرسين!
قانلي قانلي سۇلاردان گئچه ر اوْلسا،
[+آللاه تاعالا سنين اوْغلونا] گئچيت وئرسين!
قالاباليق كافيره گيره نده
آللاه تاعالا سنين اوْغلونا فۆرصه ت وئرسين!

سن اوْغلونو "بامسام" دييه اوْخشارسين؛
بۇنون آدي بوْز آيقيرلي بامسي بئيره ك اوْلسون!
آديني من وئرديم، ياشيني آللاه وئرسين!

دئدي.

قالين اوْغوز به يله ري ائله [+ال] گؤتوردوله ر، دۇعا قێلديلار: "بۇ آد بۇ ايگيته قۇتلو اوْلسون!" دئديله ر.

به يله ر هپ آوا ميندي. بوْز آيقيرين.ي چكديردي، بئيره ك ميندي. آلا داغ`ا آلا، لشكر آوا چێخدي. ناگاهاندان اوْغوز`ون اۆزه رينه بير سۆرو گئييك گلدي. بامسي بئيره ك بيريني قوْوا گئتدي. قوْوا قوْوا بير يئره گلدي. نه گؤردو سۇلطانيم؟! گؤردو گؤي چاييرين اۆزه رينه بير قێرميزي اوْتاق ديكيلميش. يازيب "بو اوْتاق كيمين اوْلا؟!" دئدي. خبه ري يوْخ كيم، آلاجاغي آلا گؤزلو قێزين اوْتاغي اوْلسا گره ك. بو اوْتاغين اۆزه رينه وارماغا اده بله ندي. آييتدي: "نه اوْلورسا اوْلسون، هله من آويمي آلايين!" دئدي. اوْتاغين اؤنونده اريشي گلدي، گئيييي سينيرله دي. باخدي گؤردو بو اوْتاق باني چيچه ك.ين اوْتاغييميش كيم، بئيره ك`ين بئشيك كرتمه نيشانليسي، آداقليسييدي. باني چيچه ك اوْتاقدان باخيردي. "مره دايالار! بۇ قاوات اوْغلو قاوات بيزه ارليك مي گؤسته رير؟" دئدي. وارين، بۇندان پاي ديله يين، گؤرون نه دييه ر!" دئدي. قێسيرجا يئنگه دييه رله ر، بير خاتين واردي. ايله ري واردي، پاي ديله دي: "هئي، به ي ايگيت! بيزه دخي بو گئييكده ن پاي وئر!" دئدي. بئيره ك آييدير: "مره دادي! من آوچي دئييله م، به ي اوْغلو به يه م، هپ.ي سيزه!" دئدي؛ "آمما سوْرماق عئييب اوْلماسين، بو اوْتاق كيميندير؟" دئدي. قێسيرجا يئنگه آييدير: "به ي ايگيتيم، بو اوْتاق باي بيجان به ي.`ين قێزي باني چيچه ك`يندير" دئدي. ائيله اوْلسا، خانيم، بئيره ك`ين قاني قاينادي، اده بله ياب ياب گئري دؤندو. قێزلار گئيييي [+ايچه ري] گؤتوردوله ر. گؤزه ل.له ر شاهي باني چيچه ك`ين اؤنونه گتيرديله ر. باخدي گؤردو كيم، بير سۇلطان سميز سيغين گئييكدير. باني چيچه ك آييدير: "مره قێزلار! بو ايگيت نه ايگيتدير؟" قێزلار آييدير: "واللاه سۇلطانيم، بۇ ايگيت اۆزو نيقابلي ياخشي ايگيتدير. به ي اوْغلو به ي ايميش" دئديله ر. باني چيچه ك آييدير: "هئي، هئي، دايالار! بابام منه من سني اۆزو نيقابلي بئيره ك`ه وئرميشه م دييه ردي؛ اوْلمايا كيم بۇ اوْلا؟. مره! چاغيرين [+گلسين]، خبه رله شه ييم" دئدي.

چاغيرديلار، بئيره ك گلدي. باني چيچه ك ياشماقلاندي، خبه ر سوْردو. آييدير: "ايگيت، گليشين قاندان؟" بئيره ك آييدير: "ايچ اوْغوز`دان!". [+قێز آييدير:] "ايچ اوْغوز`دا كيمين نه سيسين؟" دئدي. [+بئيره ك آييدير:] "باي بؤره به ي اوْغلو بامسي بئيره ك دئديكله ري منه م" دئدي. قێز آييدير: "يا!، نه مصله حه ته گلدين، ايگيت؟" دئدي. بئيره ك آييدير: "باي بيجان به ي`ين بير قێزي وارميش، اوْنو گؤرمه يه گلديم!" دئدي. قێز آييدير: "اوْل اؤيله آدام دئييلدير كيم، سنه گؤرونه!" دئدي. "آمما من باني چيچه ك`ين داديسييام. گل، ايمدي سنينله آوا چێخاليم. اگه ر سنين آتين منيم آتيمي گئچه رسه، اوْنون آتيني دخي گئچه رسين. هم سنين ايله اوْخ آتاليم. مني گئچه رسه ن، اوْنو دخي گئچه رسين و هم سنينله گۆره شه ليم. مني باسارسان، اوْنو دخي باسارسين" دئدي. بئيره ك آييدير: "خوْش، ايمدي آتلان[اي]ين!" ايكيسي آتلانديلار، مئيدانا چێخديلار. آت تپديله ر. بئيره ك.`ين آتي قێزين آتيني گئچدي. اوْخ آتديلار. بئيره ك قێزين اوْخون.و ياردي.

قێز آييدير: "مره ايگيت! منيم آتيمي كيمسه.نين گئچدييي يوْخ. اوْخومو كيمسه.نين يارديغي يوْخ. ايمدي گل، سنينله گۆره ش تۇتاليم!" دئدي. همه ن بئيره ك آتدان اندي. قاوراشديلار، ايكي پهليوان اوْلوب، بير بيرينه سارماشديلار. بئيره ك گؤتورور قێزي يئره وۇرماق ايسته ر، قێز گؤتورور بئيره ك`ي يئره وۇرماق ايسته ر. بئيره ك بۇنالدي. آييدير: "بۇ قێزا باسيلاجاق اوْلورسام، قالين اوْغوز ايچينده باشيما قاخينج، اۆزومه توْخونج ائده رله ر" دئدي. غئيره ته گلدي. قاورادي، قێزين باغداماسين.ي آلدي. امجه يينده ن تۇتدو. قێز قوْجوندو. بۇ كز بئيره ك قێزين اينجه بئلينه گيردي؛ باغدادي، آرخاسي اۆزه رينه يئره وۇردو. قێز آييدير: "ايگيت، باي بيجان`ين قێزي باني چيچه ك منه م!" دئدي. بئيره ك اۆچ اؤپدو، بير ديشله دي. "دۆيون.ون قۇتلو اوْلسون، خان قێزي!" دييه بارماغيندان آلتين اۆزويو.نو چێخاردي، قێزين بارماغينا گئچيردي. "اوْرتاميزدا بۇ، نيشان اوْلسون، خان قێزي!" دئدي. قێز آييدير: "چۆن [+كيم] بؤيله اوْلدو، همه ن ايمدي ايله ري دۇرماق گره ك، به ي اوْغلو!" دئدي. بئيره ك دخي: "نوْلا خانيم، باش اۆزه رينه!" دئدي.

بئيره ك قێزدان آيريليب، ائوله رينه گلدي. آغ ساققاللي باباسي قارشي گلدي. آييدير: "اوْغول، تان تانسيق، بۇگون اوْغوز`دا نه گؤردون؟" آييدير: "نه گؤره ييم، اوْغلو اولان ائوه رميش، قێزي اوْلان كؤچورموش." باباسي آييدير: "اوْغول يا! سني ائوه رمه ك مي گره ك؟" "بلي پس، آغ ساققاللي عزيز بابا. ائوه رمه ك گره ك!" دئدي. باباسي آييدير: "اوْغوز`دا كيمين قێزين.ي آلي وئره يين؟" دئدي.

بئيره ك آييدير:

بابا!
منه بير قێز آلي وئر كيم،
من يئريمده ن دۇرمادين، اوْل دۇرماق گره ك!
من قازاغوج آتيما مينمه دين، اوْل مينمه ك گره ك!
من قێريميما وارمادين، اوْل منه باش گتيرمه ك گره ك!
بۇنون كيمي قێز آلي وئر بابا، منه!

دئدي.

باباسي باي بؤره خان آييدير: "اوْغول، سن قێز ديله مه زسين، كندينه بير [+يوْلداش و] هامپا ايسته رميشسين. اوْغول، مگه ر سن.ين ايسته دييين قێز، باي بيجان به ي.ين قێزي باني چيچه ك اولا؟!" دئدي. بئيره ك آييدير: "بلي پس، ائوئت! آغ ساققاللي عزيز بابا، منيم دخي ايسته ديييم اوْلدور" دئدي. باباسي آييدير: "آي اوْغول، باني چيچه ك`ين بير دلي قارداشي واردير، آدينا دلي قارچار دييه رله ر؛ قێز ديله يه ني اؤلدورور". بئيره ك آييدير: "يا!، پس نئده ليم؟" باي بؤره به ي آييدير: "اوْغول، قالين اوْغوز به يله ريني اوْداميزا اوْخوياليم، نئجه مصله حه ت گؤرورله رسه، اوْنا گؤره ايش ائده ليم" دئدي.

قالين اوْغوز به يله ريني هپ اوْخودولار، اوْدالارينا گتيرديله ر. آغير قوْنوقلوق ائيله ديله ر. [+يئديله ر، ايچديله ر، سؤز آچديلار، دانيشيق ائتديله ر]. قالين اوْغوز به يله ري آييتديلار: "بۇ قێزي ايسته مه يه كيم وارا بيلير؟" مصله حه ت گؤردوله ر كيم، دده قوْرقوت وارسين دئديله ر. دده قوْرقوت آييدير: "يارانلار!، چۆن كيم مني گؤنده ريرسينيز، بيليرسينيز كيم، دلي قارچار قێز قارداشيني ديله يه ني اؤلدورور. باري باييندير خان`ين طه وله سينده ن ايكي شاهباز يۆگره ك آت گتيرين، بير گئچي باشلي گئچه ر آيقيري، بير توْخلو باشلي دوْرو آيقيري. ناگاه قاچما قوْوما اوْلورسا، بيريسيني مينه م، بيريسيني يده م" دئدي. دده قوْرقوت`ون سؤزو مقبول گلدي. وارديلار، باييندير خان`ين طه وله سينده ن اوْل ايكي آتي گتيرديله ر. دده قوْرقوت بيرين.ي ميندي، بيرين.ي يددي. "يارانلار، سيزي حاق`ا اێسمارلاديم!" دئدي، گئتدي.

مگه ر سۇلطانيم، دلي قارچار دخي آغ بان ائويني، آغ اوْتاغيني قارا يئرين اۆزه رينه قۇردورموش ايدي. يوْلداشلار.ي ايله پۇتا آتيب اوْتوروردو. دده م قوْرقوت اؤته ده ن بري گلدي، باش انديردي، باغير باسدي. آغيز ديلده ن گؤركلو سالام وئردي. دلي قارچار آغزين.ي كؤپوكله نديردي. دده قوْرقوت`ون اۆزونه باخدي. آييدير: "عليك السّلام! آي عمه لي آزميش، فئعلي دؤنموش، قايير آللاه آغ آلنينا قادا يازميش! آياقليلار.ين بۇرايا گلدييي يوْخ. آغيزليلار.ين بۇ سۇيومدان ايچدييي يوْخ. سنه نوْلدو؟ عمه لين مي آزدي؟ فئعلين مي دؤندو؟ اجه لين مي گلدي؟ بۇ آرالاردا نئيله رسين؟" دئدي.

دده قوْرقوت آييدير:

قارشي ياتان قارا داغ`يني آشماغا گلميشه م.
آخينتيلي گؤركلو سۇيونو گئچمه يه گلميشه م.
گن اته يينه، دار قوْلتوغونا قێسيلماغا گلميشه م.
تانري`نين بۇيروغويلا، پئيغه مبه ر`ين قوْولويلا
آيدان آري، گۆنده ن گؤركلو قێز قارداشين باني چيچه ك`ي
بامسي بئيره ك`ه ديله مه يه گلميشه م!

دئدي.

دده قوْرقوت بؤيله دئگه ج دلي قارچار آييدير: "مره! نه دئديييم.ي يئتيرين، قارا آيقيري ياراقلا گتيرين!" دئدي. قارا آيقيري ياراقلا گتيرديله ر. دلي قارچار`ي مينديرديله ر. دده قوْرقوت كؤسته يي اۆزدو؛ دۇرمادي، قاچدي. دلي قارچار آردينا دۆشدو. توْخلو باشلي دوْرو آيقير يوْرولدو. دده قوْرقوت گئچي باشلي گئچه ر آيقيرا سێچرادي، ميندي. دده`يي قوْوا قوْوا دلي قارچار اوْن بئله ن يئر آشيردي. دده قوْرقوت`ون آرديندان دلي قارچار اردي. دده`نين انسي انتدي. تانري`يا سێغيندي. ايسم-ي اعظه م.ي اوْخودو. دلي قارچار قێليجين.ي الينه آلدي. يۇخاريسيندان اؤفكه ايله حمله قێلدي. دلي به ي ديله دي كيم، دده`يي تپه ري چالا. دده قوْرقوت آييتدي: "چالارسان، الين قۇروسون!" دئدي. حاق تاعالا`نين بۇيروغويلا دلي قارچار`ين الي يۇخاريدا آسيلي قالدي. زيرا دده قوْرقوت ويلايه ت اێسسي ايدي، ديله يي قبول اوْلدو.

دلي قارچار آييدير:

مده د، آمان، الامان!
تانري`نين بيرلييينه يوْخدور گۇمان!
سن منيم اليمي ساغالدي گؤر،
تانري`نين بۇيروغويلا،
پئيغه مبه رين قوْولويلا
قێز قارينداشيمي بئيره ك`ه وئره يين!

دئدي.

اۆچ كره آغزيندان ايقرار ائيله دي. گۆناهينا تؤوبه ائيله دي. دده قوْرقوت دۇعا ائيله دي. دلي`نين الي حاق امرييله ساپاساغ اوْلدو، دؤندو. آييدير: "دده!، قێز قارينداشيمين يوْلونا من نه ايسته رسه م، وئرير ميسين؟" دده آييدير: "وئره ليم!" دئدي؛ "گؤره ليم، نه ايسته رسين؟".

دلي قارچار آييدير:

مين بۇغرا گتيرين كيم، مايا گؤرمه ميش اوْلا.
مين دخي آيقير گتيرين كيم، هئچ قێسراغا آشماميش اوْلا.
مين دخي قوْيون گؤرمه ميش قوْچ گتيرين.
مين ده قۇيروقسوز قۇلاقسيز كؤپه ك گتيرين.
مين دخي بيره گتيرين منه!

دئدي.

اگه ر بۇ دئديييم نسنه له ري گتيريرسه نيز، خوْش، وئرديم. آمما گتيرمه يه جه ك اوْلورسان، بۇ قاتلا اؤلدورمه ديم، اوْل واختين اؤلدوره يين!" دئدي.

دده دؤندو، باي بؤره به ي`ين ائوله رينه گلدي. باي بؤره به ي آييدير: "دده!، اوْغلان مێسين، قێز مێسين؟، [+قۇرت مۇسون، قوْيون مۇسون؟]". دده "اوْغلانام!" دئدي. "يا!، پس نئجه قۇرتولدون دلي قارچار`ين الينده ن؟" دئدي. دده آييدير: "آللاه`ين عينايه تي، اره نله رين هيممه تي اوْلدو؛ قێزي آلديم" دئدي. بئيره ك`ه و آناسينا و قێز قارداشلارينا مۇشتوچو گلدي. سئوينديله ر، شاد اوْلدولار. باي بؤره به ي آييدير: "دلي نه قده ر مال ايسته دي؟" دده آييدير: "ياريماسين يارچيماسين، دلي قارچار ائيله مال ايسته دي كيم، هئچ بيتمه سين!" دئدي. باي بؤره به ي آييدير: "هله نه ديله دي؟"

دده آييدير:

مين آيقير ديله ييبدير كيم، قێسراغا آشماميش اوْلا.
مين دخي بۇغرا ديله دي كيم، مايا گؤرمه ميش اوْلا.
مين ده قوْچ ديله ييبدير [+كيم]، قوْيون گؤرمه ميش اوْلا.
مين ده قۇيروقسوز قۇلاقسيز كؤپه ك ديله دي.
مين دخي خازانجا قاراجا بيره له ر ديله دي.

بۇ نسنه له ري گتيره جه ك اوْلورسانيز،
قێز قارينداشيمي وئريره م.
گتيرمه يه جه ك اوْلورسان،
گؤزومه گؤرونمه يه سين،
يوْخسا سني اؤلدوروره م! دئدي.

باي بؤره به ي آييدير: "دده!، من اۆچونو بۇلورسام، ايكيسيني سن بۇلور مۇسون؟" دئدي. دده قوْرقوت "بلي خانيم، بۇلاسييام" دئدي. باي بؤره به ي آييتدي: "ايمدي دده، كؤپه كله بيره يي سن بۇل!" دئدي. دخي كنديسي طه وله طه وله آتلارينا واردي. مين آيقير سئچدي. ده وه له رينه واردي، مين بۇغرا نر سئچدي. قوْيونلارينا واردي، مين قوْچ سئچدي. دده قوْرقوت دخي مين قۇيروقسوز قۇلاقسيز كؤپه كله مين دخي بيره بۇلدو. آليب بۇنلاري دلي قارچار`ا گئتدي.

دلي قارچار ائشيتدي، قارشي گلدي. "گؤره ييم، دئديييمي گتيرديله ر مي؟" دئدي. آيقيرلاري گؤروجه ك به يه ندي. ده وه له ري گؤردۆيونده به يه ندي. قوْچلاري [+گؤروجه ك] به يه ندي. كؤپه كله ري گؤروجه ك قاس قاس گۆلدو. آييدير: "دده يا! هاني منيم بيره له ريم؟" دده قوْرقوت "هاي اوْغول قارچار! آداما اۇش، بؤگه له ك كيمي بۇنلودور. اوْل بير ياووز جاناواردير. هپ بير يئرده دريب دۇرورام. گل گئده ليم، سميزين.ي آل، آريغين.ي قوْي!" دئدي. آلدي دلي قارچار`ي بير بيره لي يئره گتيردي. دلي قارچار`ي يالينچاق ائيله دي، آغيلا قوْيدو. بيره له ر دلي قارچار`ا اۆشدوله ر. گؤردو باجاري بيلمه ز، آييدير: "مده د، دده! كره م ائيله، آللاه عئشقينه! قاپيني آچ چێخايين!" دئدي. دده قوْرقوت "اوْغول قارچار!، نه قارقاشا ائده رسين؟ گؤتور، بۇ اێسمارلاديغين نسنه دير. نوْلدون بؤيله بۇنالدين؟، سميزين.ي آل، آريغين.ي قوْي!" دئدي.

دلي قارچار آييدير:

هاي دده سۇلطان!
تانري بۇنون سميزين.ي ده آلسين،
آريغين.ي دا آلسين!
همه ن مني قاپيدان دێشاري ائيله!
مده د!

دئدي.

دده قاپييي آچدي. دلي قارچار چێخدي. دده گؤردو كيم، دلي`نين جانينا گئچميش، باشي قايقيسي اوْلموش. گؤوده سي بيره ده ن گؤرونمه ز، اۆزو گؤزو بليرمه ز. دده`نين آياغينا دۆشدو: "آللاه عئشقينه، مني قۇرتار!" دئدي. دده قوْرقوت "وار اوْغول، كنديني سۇيا وور!" دئدي. دلي قارچار سه ييرده ره ك واردي، سۇيا دۆشدو. بيره دير، سۇيا آخدي، گئتدي. گلدي گييسيسين.ي گييدي، ائوينه گئتدي. آغير دۆيون ياراغين.ي گؤردو.

اوْغوز زامانيندا بير ايگيت كيم ائوله نسه، اوْخ آتاردي. اوْخو نه يئرده دۆشسه، اوْندا گرده ك ديكه ردي. بئيره ك خان دخي اوْخون.و آتدي، ديبينه گرده يين.ي ديكدي. آداقليسيندان ارگينليك بير قێرميزي قافتان گلدي. بئيره ك گييدي. يوْلداشلارينا بۇ ايش خوْش گلمه دي. سخت اوْلدولار. بئيره ك آييدير: "[+يوْلداشلار!]، نييه سخت اوْلدونوز؟" دئدي. آييتديلار: "نئجه سخت اوْلماياليم؟ سن قێزيل قافتان گييه رسين، بيز آغ قافتان گييه ريز!" دئديله ر. بئيره ك آييدير: "بۇ قده ر نسنه ده ن اؤتورو نييه سخت اوْلورسونوز؟ بۇگون من گييديم، يارين ناييبيم گييسين. قێرخ گۆنه تكين سێرا آردي گييينيز. اوْندان سوْنرا بير درويشه وئره ليم!" دئدي. [+بۇنلارين دخي كؤنلو خوْش اوْلدو].

قێرخ ايگيت ايله ن ييييب ايچيب اوْتورورلاردي. ياريماسين يارچيماسين، كافيرين جاسوسو بۇنلاري جاسوسلادي. واريب بايبورت حيصاري به ي`ينه خبه ر وئردي. آييدير: "نه اوْتورورسون سۇلطانيم!، باي بيجان به ي، اوْل سنه وئره جه يي قێزي بئيره ك`ه وئردي. بۇ گئجه گرده يه گيرير" دئدي. ياريماسين يارچيماسين، اوْل ملعون يئددي يۆز كافيرله اێلقادي. بئيره ك آپ آلجا گرده يي ايچينده ييييب ايچيب بي خبه ر اوْتوروردو. دۆن اۇيخوسوندا كافير اوْتاغا قۇيولدو. ناييب قێليجين.ي سيييردي، الينه آلدي. "منيم باشيم بئيره ك`ين باشينا قۇربان اوْلسون!" دئدي. ناييب يارالاندي، شهيد اوْلدو. درين اوْلسا باتيرير، قالاباليق قوْرخودور؛ آت ايشله ر، ار اؤيونور. يايان ارين اۇمودو اوْلماز. اوْتوز دوْققوز ايگيتيله ن بئيره ك تۇتساق گئتدي.

دان اؤتدو، گۆن دوْغدو. بئيره ك`ين آتاسي آناسي باخدي گؤردو كيم، گرده ك گؤرونمه ز اوْلموش. آه ائتديله ر، [+ياخالارين.ي چاك ائتديله ر]، عاغيللاري باشلاريندان گئتدي. گؤردوله ر كيم، اۇچاردا قۇزقون قالميش، يۇرت[+ون]دا تازي دوْلوشموش. گرده ك پارالانميش، ناييب شهيد اوْلموش. بئيره ك`ين باباسي قابا ساريق.يني گؤتوروب يئره چالدي. دارتدي ياخاسين.ي يێرتدي. "اوْغول! اوْغول!" دئييبه ن بؤيوردو، زاريليق قێلدي. آغ بيرچه كلي آناسي بۇلدور بۇلدور آغلادي، گؤزونون ياشين.ي تؤكدو، آجي دێرناق.ي آغ اۆزونه آلدي، چالدي. آل ياناغين.ي دارتدي، قارغي كيمي قارا ساچيني يوْلدو. آغلاييباني، سێغلاييباني ائوينه گلدي. باي بؤره به ي`ين دۆنلويو آلتين بان ائوينه شيوه ن گيردي. قێزي گليني قاس قاس گۆلمه ز اوْلدو، قێزيل قێنا آغ الينه ياخماز اوْلدو. يئددي قێز قارداشي آغ چێخارديلار، قارا دوْنلار گييديله ر. "واي، به ييم قارداش! مۇرادينا، مقصودونا ارمه يه ن يالقيز قارداش!" ديييب آغلاشديلار، بؤيوروشدوله ر. بئيره ك`ين ياووقلوسونا خبه ر اوْلدو. باني چيچه ك قارالار گييدي، آغ قافتانيني چێخاردي. گۆز آلماسي كيمي آل ياناغيني دارتدي، يێرتدي.

"واي، آل دۇواغيم.ين يييه سي!
واي، آلنيم.ين، باشيم.ين اۇمودو!
واي، شاه ايگيتيم!
واي، شاهباز ايگيتيم!
دوْيونجا اۆزونه باخماديغيم، خانيم ايگيت!
قاندا گئتدين، مني يالقيز قوْيوب، جانيم ايگيت؟!
گؤز آچيبان گؤردويوم!
كؤنول ايله سئوديييم!
بير ياسديقدا باش قوْيدوغوم!
يوْلوندا اؤلدويوم!
قۇربان اوْلدوغوم!
واي، قازان به ي`ين اێناغي!
واي، قالين اوْغوز`ون ايمره نجه سي!
[+خان] بئيره ك!"

ديييب، زاري زاري آغلادي.

بۇنو ائشيديب قێيان سلجۆك اوْغلو دلي دوْندار آغ چێخاردي، قارا گييدي. بئيره ك`ين يار و يوْلداشلاري آغي چێخاريب، قارالار.ي گييديله ر. قالين اوْغوز.ون به يله ري بئيره ك اۆچون عظيم ياس تۇتدولار، اۇموت اۆزدوله ر.

بۇنون اۆزه رينه اوْن آلتي ايل گئچدي. بئيره ك`ين اؤلوسون.و، ديريسين.ي بيلمه ديله ر. بير گۆن قێزين قارداشي دلي قارچار باييندير خان`ين ديوانينا گلدي، ديزين.ي چؤكدو. آييدير: "دئوله تلي خان`ين عؤمرو اۆزون اوْلسون! بئيره ك ديري اوْلسا، اوْن آلتي ايلده ن بري گليردي. بير ايگيت اوْلسا، ديريسي خبه رين.ي گتيرسه، چێرغاب چۇخا، آلتين آقچا وئره رديم. اؤلوسو خبه رين.ي گتيره نه قێز قارداشيم.ي وئره رديم" دئدي. بؤيله دئگه ج، ياريماسين يارچيماسين، يالانچي اوْغلو يالانجيق آييدير: "سۇلطانيم! من وارايين، اؤلوسو ديريسي خبه رين.ي گتيره يين!" دئدي.

مگه ر بئيره ك بۇنا بير گؤمله ك باغيشلاميشدي؛ گييمه ز ايدي، ساخلاردي. واردي، گؤمله يي قانا قۇنا باتيردي، باييندير خان`ين اؤنونه گتيريب بێراخدي. باييندير خان آييدير: "مره! بو نه گؤمله كدير؟". "بئيره ك`ي قارا دروه ند`ده اؤلدورموشله ر. اۇش دا نيشاني، سۇلطانيم!" دئدي. گؤمله يي گؤروجه ك به يله ر هؤنكور هؤنكور آغلاشديلار، زاريليقلارا گيرديله ر. باييندير خان آييدير: "مره! نييه آغلارسينيز؟ بيز بۇنو تانيمازيز. آداقليسينا آپارين، گؤرسون. اوْل ياخشي بيلير. زيرا اوْل تيكيبدير، يينه اوْل تانير" دئدي. وارديلار گؤمله يي باني چيچه ك`ه ايله تديله ر. گؤردو، تانيدي: "اوْلدور!" دئدي. دارتدي ياخاسين.ي يێرتدي. آجي دێرناق.ي آغ اۆزونه آلدي، چالدي. گۆز آلماسي كيمي آل ياناغيني يێرتدي.

واي، گؤز آچيب گؤردويوم!
كؤنول وئريب سئوديييم!
واي، آل دۇواغيم.ين يييه سي!
واي آلنيم.ين، باشيم.ين اۇمودو!
خان بئيره ك!

دييه آغلادي.

باباسينا آناسينا خبه ر اوْلدو. آپ آلاجا اوْردوسونا شيوه ن گيردي. آغ چێخارديلار، قارا گييديله ر. قالين اوْغوز به يلري بئيره ك`ده ن اۇموت اۆزدوله ر. يالانچي اوْغلو يالانجيق كيچي دۆيونون.و ائيله دي. اۇلو دۆيونونه وعده قوْيدو. بئيره ك`ين باباسي باي بؤره به ي دخي بزيرگانلاري قاغيردي، يانينا گتيردي. آييدير: "مره بزيرگانلار!، وارين ايقليم [+ايقليم] آرايين، بئيره ك`ين اؤلوسو [+ديريسي] خبه رين.ي گتيره يدينيز، اولا مێدير؟". بزيرگانلار ياراق گؤردوله ر. گئجه گۆندوز دئمه ييب يؤرودوله ر. ناگاه پاراسار`ين بايبورت حيصارينا گلديله ر.

مگه ر اوْل گۆن كافيرله رين آغير گۆنله رييدي. هر بيري يئمه كده، ايچمه كده يدي. بئيره ك`ي دخي گتيريب، قوْپوز چالديريرلاردي. بئيره ك اۇجا چارداقدان باخدي، بزيرگانلاري گؤردو. بۇنلاري گؤردويونده خبه رله شدي. گؤره ليم خانيم، نه خبه رله شدي.

آييدير:

آلان آلچاق هاوا يئرده ن گله ن آرغيش!
به ي بابامين، قادين آنامين سوْوقاتي آرغيش!
آياغي اۇزون شاهباز آتا مينه ن آرغيش!
اۆنوم.و آنلا، سؤزوم.و دينله، آرغيش!
قالين اوْغوز ايچينده اۇلاش اوْغلو سالور قازان`ي
سوْرار اوْلسام، ساغ مێ، آرغيش؟
قێيان سلجۆك اوْغلو دلي دوْندار[+ي]
سوْرار اوْلسام، ساغ مێ، آرغيش؟
قاراگؤنه اوْغلو قارابۇداق`ي
سوْرار اوْلسام، ساغ مێ، آرغيش؟
آغ ساققاللي بابامي، آغ بيرچه كلي آنامي
سوْرار اوْلسام، ساغ مێ، آرغيش؟
منيم يئددي قێز قارينداشيم[+ي]
سوْرار اوْلسام، ساغ مێ، آرغيش؟
گؤز آچيبان گؤردويوم،
كؤنول وئريب سئوديييم
باي بيجان قێزي باني چيچه ك ائوده مي آرغيش؟
يوْخسا واردێ مێ، آرغيش؟
دئگيل منه!
قارا باشيم قۇربان اوْلسون، آرغيش، سنه!

دئدي.

بزيرگانلار آييدير:

ساغ مێسين، اسه ن ميسين، جانيم بامسي!
اوْن آلتي ايلين حسره تي، خانيم بامسي!
قالين اوْغوز ايچينده
قازان به ي`ي سوْرار اوْلسان،
ساغدير، بامسي!
قێيان سلجۆك اوْغلو دلي دوْندار`ي سوْرارسان،
ساغدير، بامسي!
قاراگؤنه اوْغلو بۇداق`ي سوْرار اوْلسان،
ساغدير، بامسي!
اوْل به يله ر آغ چێخاردي، قارا گييدي سنينچون، بامسي!
آغ ساققاللي آتاني، آغ بيرچه كلي آناني
سوْرار اوْلسان، ساغدير، بامسي!
آغ چێخاريب قارا گييديله ر سنينچون، بامسي!
يئددي قێز قارداشين.ي يئددي يوْل آييرديندا
آغلار گؤردوم، بامسي!
گۆز آلماسي كيمي آل ياناقلارين.ي
يێرتار گؤردوم، بامسي!
"واردي، گلمه ز قارداش!" دييه،
زاريليق ائده ر گؤردوم، بامسي!
گؤز آچيبان گؤردويون،
كؤنول وئريب سئودييين
باي بيجان.ين قێزي باني چيچه ك
كيچي دۆيونون.و ائيله دي،
اۇلو دۆيونونه وعده قوْيدو؛
يالانچي اوْغلو يالانجيق`ا وارير گؤردوم،
خان بئيره ك!
پاراسار`ين بايبورت حيصاريندان اۇچا گؤرگيل!
آپ آلجا گرده يينه گله گؤرگيل!
گلمه ز اوْلسان،
باي بيجان.ين قێزي باني چيچه ك`ي آلديردين،
بللي بيلگيل!

دئدي.

بئيره ك قالخدي، آغلايا آغلايا قێرخ ايگيتين.ين يانينا گلدي. قابا ساريق.يني گؤتوردو، يئره چالدي.

آييدير:

هئي، منيم قێرخ يوْلداشيم!
بيلير ميسينيز، نه له ر اوْلدو؟
يالانچي اوْغلو يالانجيق منيم اؤلوم خبه رين.ي ايله تميش،
دۆنلويو آلتين بان ائوينه بابامين شيوه ن گيرميش،
قازا بنزه ر قێزي گليني آغ چێخارميش، قارا گييميش.
گؤز آچيبان گؤردويوم،
كؤنول وئريب سئوديييم
باني چيچه ك يالانچي اوْغلو يالانجيق`ا وارار اولموش.

[+دئدي.]

بؤيله دئگه ج، قێرخ ايگيتي قابا ساريقلارين.ي گؤتوردوله ر، يئره چالديلار. بؤيورو بؤيورو آغلاشديلار، زاريليق قێلديلار.

مگه ر كافير به ي`ينين بير بيكر قێزي واردي، [+بئيره ك.ي سئوه ردي]. هر گۆن بئيره ك`ي گؤرمه يه گليردي. اوْل گۆن گنه گؤرمه يه گلدي. باخدي گؤردو، بئيره ك سخت اوْلموش. قێز آييدير: "نئچون سختسين؟، خانيم ايگيت! گلديييمجه سني شن گؤره رديم. گۆله ردين، اوْيناردين. شيمدي نوْلدون؟" دئدي. بئيره ك آييدير: "نئجه سخت اوْلماياييم؟ اوْن آلتي ايلدير كيم، بابانين تۇتساقييام. آتايا آنايا، قوْهوما قارداشا حسره ته م؛ و هم بير قارا گؤزلو ياووقلوم واردي. يالانچي اوْغلو يالانجيق دييه رله ر بير كيشي واردي؛ وارميش، يالان سؤيله ميش، مني اؤلدو دئميش؛ اونا وارار اوْلموش" دئدي. بؤيله دئگه ج، قێز – بئيره ك`ي عاشيقلاميشدي – آييدير: "اگه ر سني حيصاردان آشاغييا اۇرقانلا سالينديراجاق اوْلورسام، بابانا آنانا ساغليقلا واراجاق اوْلورسان، مني بۇندا گليب حالالليغا آلير مێسين؟" دئدي.

بئيره ك آند ايچدي:

قێليجيما دوْغرانايين!
اوْخوما سانجيلايين!
يئر كيمي كرتيله يين،
توْپراق كيمي ساورولايين!
ساغليقلا واراجاق اوْلورسام،
اوْغوز`ا گليب، سني حالالليغا آلماز ايسه م!

دئدي.

قێز دخي اۇرقان گتيريب بئيره ك`ي حيصاردان آشاغي سالينديردي. بئيره ك آشاغييا باخدي. كندؤزون.و يئر اۆزونده گؤردو. آللاه`ا شۆكور ائيله دي. يوْلا دۆشدو.

گئده ره ك كافيرين اێلخيسينا گلدي. "بير آت بۇلارسام، تۇتاييم مينه ييم!" دئدي. باخدي گؤردو كندينين دنيز قۇلونو بوْز آيقير بۇندا اوْتلانيب دۇرار. بوْز آيقير دخي بئيره ك`ي گؤروب تانيدي، ايكي آياغينين اۆزه رينه دۇردو، كيشنه دي. بئيره ك دخي بوْز آيقيري اؤيموش، گؤره ليم خانيم، نئجه اؤيموش.

آييدير:

آچيق آچيق مئيدانا بنزه ر سنين آلينجيغين،
ايكي شب چێراغا بنزه ر سنين گؤزجوگه زين،
ابريشه مه بنزه ر سنين ياليجيغين،
ايكي قوْشا قارداشا بنزه ر سنين قۇلاقجيغين،
اري مۇرادينا يئتيره ر سنين آرخاجيغين.

آت دئمه زه م سنه، قارداش دييه ره م،
قارداشيمدان يئگ!
باشيما ايش گلدي، يوْلداش دييه ره م،
يوْلداشيمدان يئگ!

دئدي.

آت باشيني يۇخاري تۇتدو، بير قۇلاغين.ي قالديردي، بئيره ك`ه قارشي گلدي. بئيره ك آت.ين گؤيسون.و قۇجاقلادي. ايكي گؤزون.و اؤپدو. سێچرادي، ميندي. حيصارين قاپيسينا گلدي. اوْتوز دوْققوز يوْلداشين.ي اێسمارلادي، گؤره ليم خانيم، نئجه اێسمارلادي.

بئيره ك آييدير:

مره ساسي دينلي كافير!
منيم آغزيما سؤيوب دۇرارسين،
دوْياماديم [+مره كافير!]
قارا دوْنوز اتينده ن ياخني يئديردين،
دوْياماديم [+مره كافير!]
تانري منه يوْل وئردي،
گئده ر اوْلدوم مره كافير!
اوْتوز دوْققوز ايگيتيم
امانه تي.ن، مره كافير!

بيرين.ي اكسيك بۇلسام،
يئرينه اوْن.ونو اؤلدوره ييم [+مره كافير!]
اوْنون.و اكسيك بۇلسام،
يئرينه يۆزون.و اؤلدوره ييم مره كافير!
اوْتوز دوْققوز ايگيتيم
امانه تي.ن، مره كافير!

دئدي.

دخي آلدي يؤرويو وئردي. قێرخ نفه ر كافيرله ر آتلانديلار، آردينا دۆشدوله ر. قوْوا گئتديله ر، يئتمه ديله ر. دؤندوله ر. بئيره ك اوْغوز`ا گلدي.

باخدي گؤردو بير اوْزان گئده ر. آييدير: "مره اوْزان!، نره يه گئده رسين؟" اوْزان آييدير: "به ي ايگيت، دۆيونه گئده ره م". بئيره ك آييدير: "دۆيون كيمين؟". "يالانچي اوْغلو يالانجيق`ين" دئدي. [+بئيره ك آييدير:] "مره!، كيمين نه سين.ي آلير؟" دئدي. اوْزان آييدير: "خان بئيره ك`ين آداقليسين.ي آلير" دئدي. بئيره ك آييدير: "مره اوْزان!، قوْپوزون.و منه وئرگيل، آتيمي سنه وئره ييم. ساخلا گله م، باهاسين.ي گتيره م، آلام" دئدي.

اوْزان آييدير:

آوازيم گؤده لمه دين،
اۆنوم بوْغولمادين،
[+قوْپوزوم قێريلمادان]،
بير آتدير اليمه گيردي.
ايله ته ييم، ساخلاياييم

دئدي.

اوْزان قوْپوزو.نو بئيره ك`ه وئردي. بئيره ك قوْپوزو آلدي، باباسينين اوْردوسونا ياخين گلدي.

باخدي گؤردو [+كيم] بير قاچ چوْبانلار يوْلون قێييسين.ي آلميشلار، آغلارلار؛ هم دۇرماييب، داش يێغارلار. بئيره ك آييدير: "مره چوْبانلار!، بير كيشي يوْلدا داش بۇلسا، يابانا آتار. سيز بۇ يوْلدا بۇ داشي نئچون يێغارسينيز؟". چوْبانلار آييدير: "مره!، سن سني بيليرسين، بيزيم حاليميزدان خبه رين يوْخ" دئديله ر. [+بئيره ك آييدير:] "مره!، نه حالينيز واردير؟". چوْبانلار آييدير: "به ييميزين بير اوْغلو واردي، اوْن آلتي ايلدير كيم، اؤلوسو ديريسي خبه رين.ي كيمسه بيلمه ز. يالانچي اوْغلو يالانجيق دييه رله ر، اؤلوسو خبه رين.ي گتيردي. آداقليسين.ي اوْنا وئره ر اوْلدولار. گلير بۇندان گئچه ر. وۇراليم اوْنو، اوْنا وارماسين، دنگينه تۇشونا وارسين" دئديله ر. بئيره ك آييدير: "مره، اۆزونوز آغ اوْلسون! آغانيزين اتمه يي سيزه حالال اوْلسون!" دئدي. اوْندان باباسينين اوْردوسونا گلدي.

مگه ر ائوله ري اؤنونده بير بؤيوك آغاج واردي. ديبينده بير ياخشي پێنار واردي. بئيره ك باخدي گؤردو كيم، كيچي قێز قارينداشي پێناردان سۇ آلماغا گلير. "قارداش بئيره ك!" دييه آغلار بوْزلار، "توْيون، دۆيونون قارا اوْلدو" دييه آغلار. بئيره ك`ه قاتي فراق گلدي، قاتلانمادي، بۇلدور بۇلدور گؤزونون ياشي ره وان اوْلدو. چاغيريباني بۇرادا سوْيلار، گؤره ليم خانيم، نه سوْيلار.

بئيره ك آييدير:

مره قێز!،
نه آغلارسين، نه بوْزلارسين، "آغا" دييه؟!
ياندي باغريم، گؤينه دي ايچيم.
مگه ر سنين آغان يوْخ [+مۇ] اوْلوبدور؟
اۆره يينه قاينار ياغلار [+مێ] قۇيولوبدور؟
قارا باغرين [+مێ] سنين سارسيليبدير؟
"آغا" دييه، نه آغلارسين، نه بوْزلارسين؟
ياندي باغريم، گؤينه دي ايچيم.

قارشي ياتان قارا داغي سوْرار اوْلسام،
يايلاق.ي كيمين؟
سوْيوق سۇلاريني سوْرار اوْلسام،
ايچيت.ي كيمين؟
طه وله طه وله شاهباز آتلاري سوْرار اوْلسام،
مينيت.ي كيمين؟
قاتار قاتار ده وه له ريني سوْرار اوْلسام،
يۆكله ت.ي كيمين؟
آغ آييلدا آغجا قوْيون.و سوْرار اوْلسام،
شؤله ن.ي كيمين؟
قارالي گؤيلو اوْتاغي سوْرار اوْلسام،
كؤلگه.سي كيمين؟
آغيز ديلده ن، قێز كيشي، خبه ر منه!
قارا باشيم قۇربان اوْلسون بۇ گۆن سنه!

دئدي.

قێز آييدير:

چالما اوْزان!
آييتما اوْزان!
قاراليجا من قێزي.ن
نه سينه گره ك، اوْزان؟!

قارشي ياتان قارا داغي سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`ين يايلاسييدي؛
آغام بئيره ك گئده لي يايلاريم يوْخ.
سوْيوق سوْيوق سۇلاري سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`ين ايچيتييدي؛
آغام بئيره ك گئده لي ايچه ريم يوْخ.
طه وله طه وله شاهباز آتلاريني سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`ين مينيتييدي؛
آغام بئيره ك گئده لي مينه ريم يوْخ.
قاتار قاتار ده وه له ري سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`ين يۆكله تييدي؛
آغام بئيره ك گئده لي يۆكله تيم يوْخ.
آغ آييلدا آغجا قوْيونو سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`ين شؤله نييدي؛
آغام بئيره ك گئده لي شؤله نيم يوْخ.
قارالي گؤيلو اوْتاغي سوْرار اوْلسان،
آغام بئيره ك`يندير؛
آغام بئيره ك گئده لي كؤچه ريم يوْخ.

[+دئدي.]

يينه قێز آييدير:

مره اوْزان!

قارشي ياتان قارا داغدان
آشيب گلدييينده، گئچدييينده
بئيره ك آدلي بير ايگيته بۇلوشمادين مێ؟
داشقين داشقين سۇلاري
آشيب گلدييينده، گئچدييينده
بئيره ك آدلي بير ايگيته بۇلوش[+ما]دين مێ؟
آغير آدلي شهه رلرده ن
[+آشيب] گلدييينده، [+گئچدييينده]
بئيره ك آدلي بير ايگيته بۇلوشمادين مێ؟

مره اوْزان!
گؤردونسه، دئگيل منه!
قارا باشيم قۇربان اوْلسون، اوْزان سنه!

دئدي.

قێز گنه آييدير:

قارشي ياتان [+قارلي] قارا داغيم يێخيليبدير،
اوْزان!، سنين خبه رين يوْخ.
كؤلگه ليجه قابا آغاجيم كسيليبدير،
اوْزان!، سنين خبه رين يوْخ.
دۆنيه ليكده بير قارداشيم آلينيبدير،
اوْزان!، سنين خبه رين يوْخ.
[+اۆره ييمده قارا باغريم دلينيبدير
اوْزان!، سنين خبه رين يوْخ]

چالما اوْزان!
آييتما اوْزان!
قاراليجا من قێزين
نه سينه گره ك، اوْزان؟
ايلئيينده دۆيون وار،
دۆيونه واريب اؤتگيل!

دئدي.

بئيره ك بۇندان گئچدي. اۇلو قێز قارينداشلاري.نين يانينا گلدي. باخدي گؤردو [+كيم] قێز قارداشلاري قارالي گؤيلو اوْتورارلار. چاغيريب بئيره ك سوْيلار، گؤره ليم خانيم، نه سوْيلار.

آييدير:

آلار صاباح يئرينده ن دۇران قێزلار!
آغ اوْتاغي قوْيوبان، قارا اوْتاغا گيره ن قێزلار!
آغ [+دوْنلاري] چێخاريب، قارا[+لاري] گييه ن قێزلار!
باغير كيمي اۆيونه نده، يوْغورتدان نه وار؟
قارا ساقاج آلتيندا گؤمه جده ن نه وار؟
كنديريكده اتمه كده ن نه وار؟
اۆچ گۆندور، يوْلدان گلديم،
دوْيورون مني، اۆچ گۆنه وارماسين!
آللاه سئوينديرسين سيزي!

دئدي.

قێزلار وارديلار، يئمه ك گتيرديله ر. بئيره ك`ين قارنين.ي دوْيوردولار. بئيره ك آييدير: "آغانيزين باشي و گؤزو صده قه سي، كؤهنه قافتانينيز وار ايسه، گييه يين، دۆيونه وارايين. دۆيونده اليمه قافتان گيرير، گئري قافتانينيز.ي وئره ييم" دئدي. وارديلار، بئيره ك`ين قافتاني وارميش، بۇنا وئرديله ر. آلدي، گييدي. بوْيو بوْيونا، بئلي بئلينه، قوْلو قوْلونا ياخيشدي. اۇلو قێز قارداشي بۇنو بئيره ك`ه بنزه تدي. قارا قێيما گؤزله ري قان ياش دوْلدو. سوْيلاميش، گؤره ليم خانيم، نه سوْيلاميش:

[+آييدير:]

قارا قێيما گؤزله رين چؤنگه لمه سه يدي،
"آغام بئيره ك" دييه يديم، اوْزان، سنه!
اۆزونو قارا ساچ اؤرتمه سه يدي،
"آغام بئيره ك" دييه يديم، اوْزان، سنه!
قۇنت قۇنت بيله كله رين سوْلماسايدي،
"آغام بئيره ك" دييه يديم، اوْزان، سنه!
آپول آپول يۆروشونده ن،
آسلان كيمي دۇروشوندان،
قانريليبان باخيشيندان،
آغام بئيره ك`ه بنزه ديره م، اوْزان، سني!
سئوينديردين، يئرينديرمه، اوْزان، مني!

دئدي.

قێز بير دخي سوْيلاميش، [+گؤره ليم خانيم، نه سوْيلاميش:]

آييدير:

چالما اوْزان،
بير زامان، آييتما اوْزان!
آغام بئيره ك گئده لي
بيزه اوْزان.ين گلدييي يوْخ،
اه ينيميزده ن قافتانيميز.ي آلديغي يوْخ،
باشيميزدان گئجه ليييميز.ي آلديغي يوْخ،
بوْينوزو بۇرما قوْچلاريميز.ي آلديغي يوْخ،

دئدي.

بئيره ك آييدير: "گؤردون مۆ، قێزلار بۇ قافتانلا مني تانيديلار. قالين اوْغوز به يله ري دخي تانيرلار" دئدي. "گؤره ييم، اوْغوز`دا منيم دوْستوم، دۆشمه نيم كيمدير" دئدي. قافتاني سيييردي، گؤتوردو، قێزلارين اۆستونه آتي وئردي: "نه سيز اوْلون، نه بئيره ك قالسين! بير اسكي قافتان وئردينيز، منيم باشيم.ي، بئينيم.ي آلدينيز" ديييب واردي. بير اسكي ده وه چۇوالي بۇلدو، دلدي، بوْينونا گئچيردي. كندييي دليلييه بێراخدي، سۆردو دۆيونه گلدي.

گؤردو دۆيونده گووئيي اوْخ آتار. قاراگؤنه اوْغلو بۇداق، قازان به ي اوْغلو اۇروز، به يله ر باشي يئگه نه ك، غفله ت قوْجا اوْغلو شير شمس الدين، قێزين قارداشي دلي قارچار بيله اوْخ آتارلاردي. قاچان كيم بۇداق آتسا، بئيره ك "الين وار اوْلسون!" دييه ردي. اۇروز آتسا، "الين وار اوْلسون!" دييه ردي. يئگه نه ك آتسا، "الين وار اوْلسون!" دييه ردي. شير شمس الدين آتسا، "الين وار اوْلسون!" دييه ردي. گووئيي آتسا، "الين قۇروسون، بارماقلارين چۆروسون، هئي دوْنوز اوْغلو دوْنوز!" دييه ردي، "گووئييله ره قۇربان اوْل!" دييه ردي. يالانچي اوْغلو يالانجيق`ين آجيغي تۇتدو، آييدير: "مره، قاوات اوْغلو دلي قاوات! سنه دۆشه ر مي منه بۇنون كيمي سؤز سؤيله مه ك؟ گل، مره قاوات، منيم ياييمي چك! يوْخسا شيمدي بوْينون.و وۇرورام!" دئدي. بؤيله دئگه ج بئيره ك يايي آلدي، چكدي. قبضه سينده ن ياي ايكي پارا اوْلدو. گؤتورو اؤنونه بێراخدي: "داز يئرده تۇرقاي آتماغا ياخشي!" دئدي. يالانچي اوْغلو يالانجيق ياي اۇفانديغينا قاتي قاخيدي. آييدير: "مره!، بئيره ك`ين يايي واردير، گتيرين!" دئدي. وارديلار، گتيرديله ر. بئيره ك يايي.ني گؤردويونده يوْلداشلارين.ي آندي، آغلادي. [+ياييني الينه آليب اؤيدو. گؤره ليم خانيم، نئجه اؤيدو].

آييدير:

تۇل دوْلادا گيرديييم
توْلا دري، [+قاتي ياييم!]
دوْخارلايي قوْيدوغوم
ياغي يۇردو، [+قاتي ياييم!]

اليمده قيل كيشليييم،
آيقير مالي، [+قاتي ياييم!]
آيقير وئريب آلديغيم،
[+آغجا] توْزلو، قاتي ياييم!

بوْغا وئريب آلديغيم،
بوْغما كيريش، [+قاتي ياي]يم!
[+بورما] .......
[+آغجا توْزلو، قاتي ياييم!]

اوْتوز دوْققوز يوْلداشيم،
ايكي آرغيش، [+قاتي ياي]يم!
بۇنلو يئرده قوْيدوم، گلديم
[+آغجا توْزلو، قاتي ياييم!]

دئدي.

اوْندان بئيره ك آييدير: "به يله ر، سيزين عئشقينيزه چكه ييم يايي، آتاييم اوْخو" دئدي. مگه ر گووئيينين اۆزويونه نيشان آتارلاردي. بئيره ك اوْخلا اۆزويو وۇردو، پارالادي. اوْغوز به يله ري بۇنو گؤروجه ك ال اله چالديلار، گۆلوشدوله ر. قازان به ي باخيب تاماشا ائده ردي. آدام گؤنده ردي، بئيره ك`ي قاغيردي. دلي اوْزان گلدي؛ باش انديردي، باغير باسدي، سالام وئردي.

بئيره ك آييدير:

آلار صاباح ساپا يئرده ديكيله نده، آغ بان ائولي
آتلاس ايله ياپيلاندا، گؤي سايوانلي
طه وله طه وله چكيله نده، شاهباز آتلي
چاغيريبان داد وئره نده، يوْلا چاووشلو
يايخانديغيندا ياغ تؤكوله نده، بول نئعمه تلي!

قالميش ايگيت.ين آرخاسي!
بئزه ميسكين.ين اۇمودو!
باييندير خان`ين گووئييسي!
تۇلو قۇشون.ون ياوروسو!
تۆركوستان`ين ديره يي!
آميت سۇيونون آسلاني،
قاراجيق [+داغين]ين قاپلاني!
قوْنور آتين يييه سي،
خان اۇروز`ون باباسي،

خانيم قازان!
اۆنوم.و آنلا!
سؤزوم.و دينله!

آلار صاباح دۇرموشسون،
آغ اوْرمانا گيرميشسين.
آغ قاواغين بۇداغيندان
يێرقاييبان گئچميشسين.

جان يايجيغين.ي اه يميشسين،
اۇقجوغازين.ي [+آتميشسين]
[+اوْتاقجيغين.ي] قۇرموشسون،
آدين.ي گرده ك قوْيموشسون.

ساغدا اوْتوران ساغ به يله ر!
سوْل قوْلدا اوْتوران سوْل به يله ر!
ائشيكده كي اێناقلار!
ديبده اوْتوران خاص به يله ر!

قۇتلو اوْلسون دۆيونونوز!

دئدي.

بؤيله دئگه ج قازان به ي آييدير: "مره دلي اوْزان! [+ديله] منده ن نه ديله رسه ن!. چتيرلي اوْتاق مێ ديله رسين؟ قۇل قاراواش مێ ديله رسين؟ آلتين آقچا مێ ديله رسين، وئره ييم!" دئدي. بئيره ك آييدير: "سۇلطانيم، مني قوْيسان دا شؤله ن يئمه يين.ين يانينا وارسام. قارنيم آجدير، دوْيورسان" دئدي. قازان آييدير: "دلي اوْزان!، دئوله تين تپدي. به يله ر!، بۇگونكو به يليييم بۇنون اوْلسون. قوْيون نره يه گئده رسه گئتسين، نئيله رسه ائيله سين!" دئدي.

بئيره ك شؤله ن يئمه يينين اۆزه رينه گلدي. قارنين.ي دوْيوردوقدان سوْنرا قازانلاري تپدي تؤكدو، چئويردي. ياخنينين كيميني ساغينا، كيميني سوْلونا آتار، ساغدان گئده ني ساغ آلير، سوْلدان گئده ني سوْل آلير. حاقلييا حاققي ده يه، حاقسيزا اۆزو قاراليغي ده يه. قازان به ي`ه خبه ر اوْلدو: "سۇلطانيم!، دلي اوْزان هپ يئمه يي تؤكدو" دئديله ر. "شيمدي قێزلار.ين يانينا وارماق ايسته ر". قازان آييدير: "مره، قوْيون كيم قێزلار.ين يانينا دا وارسين!" دئدي. بئيره ك قالخدي، قێزلار.ين يانينا واردي. زێرناچيلاري قوْودو، ناقاراچيلاري قوْودو. كيميني دؤيدو، كيمينين باشين.ي ياردي. قێزلار اوْتوران اوْتاغا گلدي؛ ائشييين.ي آلدي، اوْتوردو. بۇنو گؤردو قازان به ي`ين خاتيني بوْيو اۆزون بۇرلا قاخيدي. آييدير: "مره، قاوات اوْغلو دلي قاوات!، سنه دۆشه ر مي بي تكه للوف منيم اۆزه ريمه گله سين؟" دئدي. بئيره ك آييدير: "خانيم!، قازان به ي`ده ن منه بۇيروق اوْلدو. منه كيمسه دوْلاشماز" دئدي. بۇرلا خاتين آييدير: "چۆن كيم قازان به ي`ده ن بۇيروق اوْلوبدور، قوْيون، اوْتورسون!" دئدي.

يينه دؤندو، بئيره ك`ه آييدير: "مره دلي اوْزان يا! مقصودون نه دير؟" آييدير: "خانيم!، مقصودوم اوْلدور كيم، اره واران قێز قالخا اوْينايا، من قوْپوز چالام" دئدي.

قێسيرجا يئنگه دييه رله ر، بير خاتين واردي، اوْنا آييتديلار: "مره قێسيرجا يئنگه!، دۇر سن اوْينا، نه بيلير دلي اوْزان" دئديله ر. قێسيرجا يئنگه دۇردو، آييدير: "[+چال] مره دلي اوْزان! اره واران قێز منه م، [+اوْيناياييم]" دئدي. اوْيناماغا باشلادي. بئيره ك قوْپوز چالدي، سوْيلادي. گؤره ليم خانيم، نه سوْيلادي.

آييدير:

آند ايچميشه م قێسير!
قێسراغا مينديييم يوْخ.
مينيبه ني قاراواتا وارديغيم يوْخ.
ائوينيز.ين آرديندا ساروانلار،
سنه باخار اوْنلار،
بۇلدور بۇلدور گؤزله رينين ياشي آخار.
سن اوْنلارين يانينا وارغيل،
مۇراديني اوْنلار وئره ر،
بللي بيلگيل!

سنينله منيم ايشيم يوْخ!
[+وار يئرينه اوْتورغيل!]
اره واران قێز [+يئرينده ن] قالخا،
من قوْپوز چالام،
قوْل ساليبان اوْينايا،

دئدي.

قێسيرجا يئنگه "بوْي! بۇ زاوالا گله جه ك دلي مني گؤرموش كيمي سؤيله ر" دئدي. واردي، يئرينده اوْتوردو.

[+بۇ اوْغور] بوْغازجا فاطما دييه رله ر، بير خاتين واردي، "قالخ، سن اوْينا!" دئديله ر. "هئي!، شۇ دلي مغمون منه ده شايه د آنجيلايين اوْلماز سؤزله ر سؤيله ر" دئدي. قێزين قافتانيني گييدي. "چال، مره دلي اوْزان! اره واران قێز منه م، اوْيناياييم" دئدي.

دلي اوْزان آييدير:

آند ايچه ييم بۇ كز بوْغاز!
قێسراغا مينديييم يوْخ
مينيبه ني قاراواتا وارديغيم يوْخ.
ائوينيز.ين آردي دره جيك دئييل مييدي؟
ايتينيز.ين آدي باراق دئييل مييدي؟
سنين آدين قێرخ اوْيناشلي بوْغازجا فاطما دئييل مييدي؟
دخي عئيبين.ي آچارام،
بللي بيلگيل!

دئدي.

[+گنه آييدير:]

سنينله منيم اوْيونوم يوْخ.
وار يئرينه اوْتورغيل!
اره واران [+قێز] يئرينده ن دۇرا،
من قوْپوز چالام،
قوْل ساليبان اوْينايا

دئدي.

بؤيله دئگه ج بوْغازجا فاطما آييدير: "بوْي!، دلي بوْغما چێخاراجاق، اوْلانجا عئيبيميزي قاخدي. دۇر قێز!، اوْينارسان [+اوْينا]، اوْينامازسان جهه ننه مده اوْينا! بئيره ك`ده ن سوْنرا باشينا بۇ حال.ين گله جه يين.ي بيلير ايديك" دئدي.

بۇرلا خاتين آييدير: "قێز قالخ اوْينا!، الينده ن نه گلير؟" دئدي. باني چيچه ك قێرميزي قافتانين.ي گييدي. ال.له رين.ي يئنينه چكدي گؤزوكمه سين دييه، اوْيونا گيردي. آييتدي: "مره دلي اوْزان چال!، [+اره واران قێز منه م، اوْيناياييم"، دئ]دي. [+دلي اوْزان چالدي].

آييدير:

[+خان قيزي سنسين، بلي]
من بو يئرده ن گئده لي دلي اوْلموش
دليم آغجا قارلار ياغميش، ديزه يئتميش.
خان قێزينين ائوينده قۇل خلاييق تۆكه نميش.
مشره به آلميش، سۇيا وارميش
بيله يينده ن اوْن بارماغيني سوْيوق آلميش.

قێزيل آلتين گتيرين،
خان قێزينا [+بارماق يۇيون]!
[+آغ گۆموش گتيرين]،
[+خان قێزينا] دێرناق يۇيون!.
عئييبليجه خان قێزي،
اره وارماق عئييب اولار.

دئدي.

بۇنو ائشيديجه ك باني چيچه ك قاخيدي: "مره دلي اوْزان!، من عئييبلي مييه م كيم، منه عئييب قوْشارسين؟" دئدي. گۆموش كيمي آغ بيله يين.ي آچدي، الين.ي چێخاردي. بئيره ك`ين گئچيردييي اۆزوك گؤروندو. بئيره ك اۆزويو [+گؤروجه ك] تانيدي. بۇرادا سوْيلاميش، گؤره ليم خانيم، نه سوْيلاميش.

آييدير:

بئيره ك گئده لي بام بام تپه باشينا
چێخدين مێ قێز؟!
قارمالانيب دؤرت يانينا
باخدين مێ قێز؟!
قارغي كيمي قارا ساچين.ي
يوْلدون مۇ قێز؟!
قارا گؤزده ن آجي ياش
تؤكدون مۆ قێز؟!
گۆز آلماسي كيمي آل ياناغين.ي
يێرتدين مێ قێز؟!

سن اره وارارسان،
آلتين اۆزوك منيمدير،
وئر منه، قێز!

دئدي.

قێز آييدير:

بئيره ك گئده لي بام بام تپه باشينا
چێخديغيم چوْخ،
قارغي كيمي قارا ساچيم.ي
يوْلدوغوم چوْخ.
گۆز آلماسي كيمي آل ياناغيم.ي
يێرتديغيم چوْخ.
گله ن ايله گئده نده ن
سوْردوغوم چوْخ.
"واردي، گلمه ز به ي ايگيتيم، خان ايگيتيم بئيره ك" دييه
آغلاديغيم چوْخ.

سئويشديييم بامسي بئيره ك سن دئييلسين،
آلتين اۆزوك سنين دئييلدير.
آلتين اۆزوكده چوْخ نيشان واردير.
آلتين اۆزويو ايسته ر ايسه ن،
نيشانين.ي سؤيله!

دئدي.

بئيره ك آييدير:

آلار صاباح، خان قێزي، يئريمده ن دۇرماديم مێ؟
بوْز آيقيرين بئلينه مينمه ديم مي؟
سنين ائوين.ين اۆزه رينه سێغين گئييك يێغماديم مێ؟
سن مني يانينا قاغيرمادين مێ؟
سنينله مئيداندا آت چاپماديق مێ؟
سنين آتيني منيم آتيم گئچمه دي مي؟
اوْخ آتاندا من سنين اوْخونو يارماديم مێ؟
گۆره شده من سني باسماديم مێ؟
اۆچ اؤپوب بير ديشله ييب،
آلتين اۆزويو بارماغينا گئچيرمه ديم مي؟
سئويشدييين بامسي بئيره ك من دئييل مييه م؟

دئدي.

بؤيله دئگه ج قێز تانيدي، بيلدي كيم بئيره ك`دير. جۆببه سييله، چۇخاسييلا بئيره ك`ين آياغينا دۆشدو. بئيره ك`ه دايالار قافتان گيييريب دوْناتديلار. همه ن قێز سێچرادي، آتا ميندي. بئيره ك`ين آتاسينا آناسينا مۇشتولوغا چاپار گئتدي. [+چۆن كيم واردي قايين آتاسينا، قايين آناسينا] قێز آييدير:

آرغاب آرغاب قارا داغ[+لار]ين يێخيلميشدي،
اۇجالدي، آخير!
قانلي قانلي سۇلارين سوْغولموشدو،
چاغلادي، آخير!
قابا آغاجين قۇروموشدو،
ياشاردي، آخير!
شاهباز آتين قاريميشدي،
قۇلون وئردي، آخير!
قێزيل ده وه له رين قاريميشدي،
كؤشه ك وئردي، آخير!
آغ قوْيونون قاريميشدي،
قۇزو وئردي، آخير!
اوْن آلتي ايلليك حسره تين، اوْغولون
بئيره ك گلدي، آخير!
قايين آتا، قايين آنا!
مۇشتولوق منه نه وئره رسينيز؟

دئدي.

بئيره ك`ين آتاسي، آناسي آييدير:

ديلين اۆچون اؤله يين، گلينجيييم!
يوْلونا قۇربان اوْلايين، گلينجيييم!
يالانسا بۇ سؤزله رين، گرچه ك اوْلا، گلينجيييم!
ساغ اسه ن چێخيب گلسه،
قارشي ياتان قارا داغلار سنه يايلاق اوْلسون!
سوْيوق سوْيوق سۇلاري سنه ايچيت اوْلسون!
قۇلوم خلاييقيم سنه قێرناق اوْلسون!
شاهباز آتلاريم سنه مينيت اوْلسون!
قاتار قاتار ده وه له ريم سنه يۆكله ت اوْلسون!
آغ آييلدا آغجا قوْيونوم سنه شؤله ن اوْلسون!
آلتين آقچام سنه خرجليك اوْلسون!
دۆنلويو آلتين بان ائويم سنه كؤلگه اوْلسون!
قارا باشيم قۇربان اوْلسون سنه، گلينجيييم!

دئدي.

بۇ محه لده به يله ر بئيره ك`ي گتيرديلر. قازان به ي آييدير: "مۇشتولوق، باي بؤره به ي! اوْغلون گلدي!" دئدي. باي بؤره به ي آييدير: "اوْغلوم ايدييين.ي اوْندان بيله ييم، سێرچا بارماغيني قاناتسين، قانيني دستمالا دۆرتسون، گؤزومه سۆره يين. آچيلاجاق اوْلورسا، اوْغلوم بئيره ك`دير!" دئدي. زيرا آغلاماقدان گؤزله ري گؤرمه ز اوْلموش ايدي. دستمالي گؤزونه سيليجه ك آللاه تاعالا`نين قۆدره تييله گؤزو آچيلدي. آتاسي آناسي گۆوله ييب، بئيره ك`ين آياغينا دۆشدوله ر.

آييدير:

اوْغول!
دۆنلويو آلتين بان ائويمين قابساسي اوْغول!
قازا بنزه ر قێزيمين، گلينيمين چيچه يي اوْغول!
گؤره ر گؤزوم.ون آيديني اوْغول!
تۇتار بئليم.ين قۇووه تي اوْغول!
قالين اوْغوز.ون ايمره نجه سي، جانيم اوْغول!

ديييبه ن چوْخ آغلادي، آللاهينا شۆكورله ر ائيله دي.

يالانچي اوْغلو يالانجيق بۇنو ائشيتدي. بئيره ك`ين قوْرخوسوندان قاچدي، اؤزونو دانا سازينا سالدي. بئيره ك آردينا دۆشدو، قوْوا قوْوا سازا دۆشوردو. بئيره ك آييدير: "مره، اوْد گتيرين!" گتيرديله ر. سازي اوْدا وۇردولار. يالانچيق گؤردو كيم يانار، سازدان چيخدي. بئيره ك`ين آياغينا دۆشدو. قێليجي آلتيندان گئچدي. بئيره ك دخي سۇچوندان گئچدي.

قازان به ي آييدير: "گل مۇرادينا يئتيش!" بئيره ك آييدير: "يوْلداشلاريمي چێخارمايينجا، حيصاري آلمايينجا مۇرادا ارمه زه م!" دئدي. قازان به ي اوْغوز`ونا: "مني سئوه ن يئتسين!" دئدي. قالين اوْغوز به يله ري آتلانديلار. بايبورت حيصارينا چاپار يئتديله ر. كافيرله ر دخي بۇنلاري قارشيلاديلار.

قالين اوْغوز به يله ري آري سۇدان آبده ست آلديلار. آغ آلينلارين.ي يئره قوْيدولار. ايكي ركعه ت ناماز قێلديلار. آدي گؤركلو محه ممه د`ي يادا گتيرديله ر. گۆمبور گۆمبور ناقارالار دؤيولدو. بير قييامه ت ساواش اوْلدو، مئيدان دوْلو باش اوْلدو.

شؤكلو مليك`ي بؤيوردوبه ني قازان به ي آتدان يئره سالدي. قارا تكور`و دلي دوْندار قێليجلادي، يئره سالدي. قارا آسلان مليك`ي قارابۇداق يئره سالدي. دره له رده كافيره قێرقين گيردي. يئددي كافير به يي قێليجدان گئچدي. بئيره ك، يئگه نه ك، قازان به ي، قارابۇداق، دلي دوْندار، قازان اوْغلو اۇروز به ي بۇنلار حيصارا يۆروش ائتديله ر. بئيره ك اوْتوز دوْققوز ايگيتينين اۆزه رينه گلدي. اوْنلاري ساغ و اسه ن گؤردو. آللاه`ا شۆكور ائيله دي. كافيرين كيليسه سين.ي يێخديلار، يئرينه مسجيد ياپديلار. كئشيشله رده ن اؤلدوردوله ر. بان بانلاتديلار. عزيز تانري آدينا خۇطبه اوْخوتدولار. قوْشون آلاقاتيني، قۇماشين آريسيني، بئزين گؤيچه ييني، دوْققوزلاما چێرغاب چۇخا.ني خانلار خاني باييندير`ا پنجيك چێخارديلار.

باي بؤره به ي`ين اوْغلانجيغي بئيره ك، باي بيجان به ي`ين قێزين.ي آلدي. آغ بان ائوينه، آغ اوْتاغينا گئري دؤندو. دۆيونه باشلادي. بۇ قێرخ ايگيدين بير قاچينا خان قازان، بير قاچينا باييندير خان قێزلار وئرديله ر. بئيره ك دخي يئددي قێز قارينداشيني يئددي ايگيته وئردي. قێرخ يئرده اوْتاق ديكدي. اوْتوز دوْققوز قێز طالئعلي طالئعينه بيره ر اوْخ آتدي. اوْتوز دوْققوز ايگيت اوْخونون آردينجا گئتدي. قێرخ گۆن قێرخ گئجه توْي دۆيون ائيله ديله ر. بئيره ك ايگيتله رييله مۇراد وئردي، مۇراد آلدي.

دده م قوْرقوت گلدي، شادليق چالدي. بوْي بوْيلادي، سوْي سوْيلادي. غازي اره نله ر باشينا نه گلدييين.ي سؤيله دي. "بۇ اوْغوزنامه بئيره ك`ين اوْلسون!" دئدي.

يوْم وئره يين، خانيم:

يئرلي قارا داغلارين يێخيلماسين!
كؤلگه ليجه قابا آغاجين كسيلمه سين!
[+قامين آخان گؤرکلو سۇيون قۇروماسين!]
[+قاناتلارين.ين اۇجلاري قێريلماسين!]
[+چاپارکه ن آغ بوْز آتين بۆدره مه سين!]
[+چاليشاندا قارا پوْلات اۇز قێليجين گديلمه سين!]
[+دۆرتوشورکه ن آلا گؤنده رين اۇفانماسين!]

[+اوْل اؤيدويوم اۇجا تانري، دوْست اوْلوباني مده د ارسين!]
[+قايير تانري سني نامه رده مؤحتاج ائتمه سين!]
[+ساغليق ايله ساغينجين.ي، دئوله تين.ي حاق آرتيرسين!]

آغ ساققاللي بابان.ين يئري اۇچماق اوْلسون!
آغ بيرچه كلي آنان.ين يئري بئهيشت اوْلسون!

[+قارا اؤلوم گلدييينده گئچيت وئرسين!]
[+اوْغوللا قارينداش.ين.دان آييرماسين!]
[+حاق يانديران چێراغين يانا دۇرسون!]
آخير سوْنو آري ايماندان آييرماسين!
"آمين! [+آمين]" دييه نله ر ديدار گؤرسون!

[+آغ آلنيندا بئش کله مه دۇعا قێلديق، قبول اوْلسون!]
[+آللاه وئره ن اۇمودون اۆزولمه سين!]
يێغيشديرسين، دۆروشدورسون!
گۆناهينيزي آدي گؤركلو محه ممه د مۇصطافا اۆزو سۇيونا باغيشلاسين!

خانيم، هئي!

قيسا سؤزلوك:

آپول آپولApul apul : ايكي طره فه ساللاناراق، ساللانا ساللانا، يالپا ياپاراق، يووارلاناراق يئريمه دورومو، يان باسا باسا يئريمه ك
آختارماقAxtarmaq : دئويرمه ك، يئره ييخماق، آلت اوست ائتمه ك، باشي آشاغي چئويرمه ك، چكيب سالماق
آرغاب آرغابArğab arğab : بو قوشا بيله شييين آنلامي كسين دئييلدير. اؤنه ريله ن آنلاملار: سيرالي، آرخا آرخايا سيرالانميش، سيرت سيرتا وئرميش؛ حالقالي، حالقالانميش؛ قات قات
آرغيشArğış : كروان، كروانچي، يوردوندان اوزاق دوشموش بيرينه گؤنده ريله ن ائلچي، كله جي، آراجي، مكتوب، يول يولداشي
آرماغانArmağan : هدييه، سووقات
آري Arı: دورو، قاتيقسيز، آرينميش، صاف، تميز، پاك
آشماميشAşmamış : اركه ك حئيوانين ديشيسي ايله جينسه ل بيرله شمه ده بولونماياني
آشيتAşıt : آشيلاجاق يئر، گديك، گئچيت
آلاقاتAlaqat : درينين آلا (و يا اعلا؟) بؤلومو، آغ و باشقا رنگين قاريشيغي اولان دري
آلانAlan : دوز، دوزلوك، گنيش يئر، آچيق يئر، دوزه نليك، ساحه، عرصه، مئيدان، قير، اووا، ديشاري، اورتاليق يئر، اورمانداكي آچيقليق
آلجاAlca : قيرميزي رنگده اولان، آل بويالي
آلديرماقAldırmaq : الده ن وئرمه ك، قاچيرماق، ايتيرمه ك
آنيسي انتديAnısı әntdi : هوشو باشيندان گئتدي. آنيسي انتمه كAnısı әntmәk : عاغلي باشيندان گئتمه ك، شاشيرماق. (عئيني كؤكه ندن اولان "انديكƏndik ": شاشقين)
آنيسيAnısı : عاغيلي، حافيظه سي، خاطيري
آييردينداAyırdında : آيريلما يئرينده، قاوشاغيندا، يولون آيريجيندا
آييلAyıl : آغيل، سورو، قويون سوروسو
ارگينليكƏrginlik : قادينين اركه يه، قيزين آداخليسينا، گلينين كوره كه نه وئردييي آرماغان
ارليكƏrlik : ايگيتليك، اركه كليك، كيشيليك
اره نƏrәn : ار، ايگيت، باهادير، جيلاسين، قوچاق، وارميش، يئتيشميش، اولو، كاميل، عاريف، ولي، اوليا الله
اريشي گلديƏrişi gәldi : گليب اريشدي، واريب اولاشدي
انتديƏntdi : شاشيردي
اوخودولارOxudular : چاغيرديلار، سسله ديله ر، دعوه ت ائتديله ر (اوخونتوOxuntu : دعوه تييه، دعوه تنامه؛ اوخويوجوOxuyucu : دللال؛ اوخورOxur : خواننده، قاري)
اورتاجOrtac : اورتاق؟، اورتادا اولان؟، چاديرين اورتاسيندا اولان ديره ك، آتانين يئريني توتاجاق واريسي (ايرتاش؟)
اورمانOrman : سيخ آغاجليق، مئشه (فارسجاسي جنگل)
اوش Uş: بو، شو، ايشبو
اوشدوله رÜşdülәr : اوشوشدوله ر، ييغيلديلار، توپلانديلار
اوغورOğur : كز، دفعه، دؤنه (بوغورBuğur : بو+اوغور: بو سفه ر، بو كز، ايندي).
اؤفكهÖfkә : حيدده ت، خشم، آجيق
اوقUq : چاديرين اوست قيسميني اولوشدوران چوبوقلار، يوردون تاوان چوبوقلاري، آلاچيق ده يه نه كله ري، آلاچيغين اوست چؤپله ري، چادير چاتيسي
اوقجوغازUqcuğaz : كيچيك اوق، اوقجوق (باخين اوق)
اولانجاOlanca : هر شئيي، هاميسيني، بوتونويله
اولوUlu : بؤيوك، اوجا
اولوشمه كÜlüşmәk : پايلاشماق، بؤلوشمه ك، داغيتماق، تقسيم ائتمه ك، تووزيع ائتمه ك
اويخوUyxu : يوخو
اويناشOynaş : بير قادينين اخلاقسيزجا ساييلان دوشوب اويناشديغي اركه ك دوستو
اويونه ندهÜyünәndә : قاتيلاشاندا، بركييه نده (اويونمه ك: قاتيلاشماق، بركيمه ك، اويوشمه ك، پيختيلاشماق، مايالاشماق)
ايسيرماقIsırmaq : ديشله مه ك
ائشيكEşik : قاپينين آستاناسي
ايله¬تمه¬كİlәtmәk : آپارماق، گؤتورمه ك، اولاشديرماق، چاتديرماق، يئتيرمه ك
ائوه رميشEvәrmiş : ائوله نديرميش
باجاري بيلمه زBacarıbilmәz : چتين بير ايشين اوسته سينده ن گلمه ك
باراقBaraq : توكلو ايت، كؤپه ك آدي
باغداماBağdama : ارگه ن قيزلارين قورشاق يئرينه بئلله رينه باغلاديقلاري بئل باغي، گوره شده سارما و بادالاق
باغداماقBağdamaq : سارماق، بادالاق وورماق، قوجاقلاماق، فيرلاتماق، ساريلماق
بام بامBam bam : يوكسه ك يوكسه ك، ديك ديك، بير چئشيت يئريمه بيچيمي ؟ (آنلامي و كؤكه ني كسين دئييلدير).
بوغاBoğa : گئييك، داميزليق اركه ك حئيوان
بوغازجاBoğazca : آزقين، كؤسنول، شهوه تلي اولان كيمسه؛ گبه (حاميله) حئيوان
بوغماBoğma : بوغماجا (بير چئشيت سايريليق)
بؤگه له كBögәlәk : سيغير و ائششه ك سينه يي، سيغيرلاري هوركوته ن بؤجه ك
بولوشماقBuluşmaq : قارشيلاشماق، گؤروشمه ك، قاووشماق
بونلوBunlu : سيخينتيلي، آجيلي، داريخميش، ايظطيرابلي، غملي، كده رلي، تهلوكه لي
بؤيوروشدوله رBöyürüşdülәr : باغيرا باغيرا آغلاشديلار
بئشيك كرتمهBeşik kәrtmә : گؤبه ك كسمه، بئشيكده ايكه ن قيز و اوغلانين عاييله سي طره فينده ن بير بيرينه آداقلي ائديله ن ببه كله ر (كرتمه ك: كسمه ك)
بئشيكBeşik : قوهوم، قودا (بو آنلامدا "بسله مه ك" ائيله مي ايله كؤكده شدير).
بيكيرBikir : جينسه ل ايليشگيده بولونماميش قيز و يا اوغلان، باكيره (فارسجاسي بكر)
بئل نBelәn : داغ گئچيدي، داغ اوزه رينده كي يوكسه ك گئچيت، ديك داغ يولو، داغ بئلي، ايكي داغ آراسيندان گئچه ن يول، داغليق يئر، سيرت، تپه، داغ سيرتلاريندا داش آرالاريندان سيزان سو، كيچيك پينار و بولاق
پسPәs : ياخشي!، اوندا!، ائله اولسون!، بس!، به! (فارسجادير)
پنجيكPәncik : بئشده بير، خومس (فارسجادير)
پينارPınar : بولاق، چئشمه
تان Tan (دان): شاشيلاجاق، تعه ججوبلو، غريبه، اؤنه ملي، آز بولونان نسنه
تانسيقTansıq : موسته ثنا، سون دره جه گؤزه ل بير شئي، هدييه، آرماغان، مؤعجوزه
تانيقTanıq : شاهيد
تپه ريTәpәri : تپه ده ن آشاغي، يوخاريدان آشاغييا (تپه+-ه ري)
تليمTәlim : چوخ، لاپ چوخ، چوخلو
توشوناTuşuna : دنگينه، تايينا، ائشينه
تولTol : سيغير دريسينده ن ياپيلميش توربا، بوتؤو سوْيولموش دري
تولا دريTola dәri : ايشله نمه ميش دري
جوببهCübbә : ديشا گيييله ن، گنيش قوللو، اوزون اته كلي، ديزله ره جه ن انه ن و اؤنو آچيق بير پالتار؛ چوخا؛ گييسي، بورونجه ك
چاووشÇavuş : بكچي، قاپيچي، قوللوقچو، ساراي قوروما قوموتاني، تفتيش گؤره وليسي
چاييرÇayır : چايين آخديغي و سولاديغي يئر، بورادا بيته ن بيتگي و چمه ن
چؤنگهÇöngә : گؤره ويني ياپاماز دوروما گلميش، كورلانميش، بولانيق گؤره ن، ايشيغيني ايتيرميش گؤز، كه وره ك، گوجسوز
چيرغابÇırğab : سيرمالي پالتار، آلتين ايشله مه لي سوسلو گييسي، قيزيللا بزه نميش پالتار، بزه كلي چوخا. كؤكه ني بليرسيزيدر (سيرغا؟)
خازانجاXazanca : قالينجا و اوزونجا.
خاصXas : سئچگين، يوكسه ك صينيفده ن اولان كيمسه، آدلي سانلي
داديDadı : دايا، امزيرمه ده ن اوشاغا باخان قادين، اوشاغي بؤيوده ن قادين
دازDaz : چيپلاق، بيتگي و آغاجسيز يئر، (باشدا) توك اؤرتوسو اولمايان دري
دانا سازيDana sazı : دانا قوروغو، اؤزه ل داميزليق اوتلاغي. بير يئر آدي
دانيشيقDanışıq : مشوه ره ت، اؤيوت، مصله ح ت، موذاكيره
داياDaya : دادي، امزيرمه ده ن اوشاغا باخان قادين، اوشاغي بؤيوده ن قادين
دريلمه¬كDәrilmәk : توپلانماق، ييغيلماق، بيريكمه ك
دليDәli : قورخوسوز، ييلماز، قورخماز
دنگينهDәnginә : تايينا، توشونا
دوخارلايي Doxarlayı: ياشلاناراق (دوخارلاماقDoxarlamaq : ياشلانماق، قوجالماق)
دورتسونDürtsün : سوخسون
دوشDüş : يولچولوقدا وئريله ن آرا (دوش وئرمه كDüş vermәk : يولچولوغا آرا وئرمه ك)
دونوزDonuz : فارسجاسي خوك اولان حئيوان (دونقDoñ +اوزÜz = قاتي ياغ)
دونيه ليكدهDünyәlikdә : دونيادا، يئر اوزونده
دويونDüyün : عقد، ائوله نمه عقدي، عقد تؤره ني
ساروانSarvan : ده وه چي، ده وه گودوكچوسو، ده وه چوباني، كروانباشي (فارسجا كؤكه نليدير)
سازSaz : اينجه قاميش، حصير اوتو
ساقاجSaqac : يووارلاق ساج، اوزه رينده چؤره ك پيشيريله ن ساج
سالينديرديSalınırdı : ايپله آشاغييا انديرمه ك، سارخيتماق
سميزSәmiz : كؤك، شيشمان
سيرچاSırça : كيچيك بارماق (سير+-چا)، چئچه له بارماق، چولوك بارماق
سيغينديSığındı : پناه گتيردي
شؤله نȘölәn : بؤيوك قوناقليق، هامييا آچيق اولان توي، بو تؤره نده ييييله ن ات و يئمه ك (موغول كؤكه نلي اولان بو كلمه، "شيلهȘilә " ايله كؤكده شدير)
غانĞan : قان، قاآن، خاقان
قابساسيQabsası : چيتده ن و يا آراليقلي چاخيلان تخته له رده ن ياپيلميش باخچا قاپيسي، قاپي، قاپي و يا آغيزقانين (پنجه ره نين) ايكي قاناتيندان بيري
قاخيديQaxıdı : قيزماق، اؤفكه له نمه ك، سينيرله نمه ك، جينله نمه ك
قاراواتQaravat : ايچگيلي ائيله نجه يئري، چاخير ائوي و گنه ل ائو، خرابات (عره بجه كؤكه نليدير)
قارغيQarğı : ميزراق، اوخ و ميزراق ياپيلان ساغلام قاميش
قارقاشاQarqaşa : گورولتو، شاماتا، پاتيرتي، قاوقا
قارمالانيبQarmalanıb : ايتيريله ن شئيي بؤيوك بير چابا ايله آختارماق
قارينداشQarındaş : آناسي بير اولان اوشاقلار، اؤكده ش
قاس قاس گولدوQas qas : قهقه هه ايله گولمه ك (كؤكه ني: قارس قارس. ال چيرپاراق گولمه ك)
قاغيرديQağırdı : چاغيردي
قامچيلاديQamçıladı : قامچي ايله ووردو، شاللاقلادي
قانريلماقQanrılmaq : ترس بوكولمه ك، آرخايا بوكولمه ك
قاواتQavat : پوزقون، اوْغراش، ياساديشي و يا گيزلين جينسه ل بيرله شمه يه آراجيليق ائده ن كيمسه، عره بجه سي قوّاد
قاواقQavaq : قله مه آغاجي (فارسجاسي تبريزي، سپيدار)
قاوراديQavradı : ياخالادي، توتدو
قاوراشديلارQavraşdılar : توتاشديلار
قده رQәdәr : سايي، دره جه، اؤلچو
قوپوزQopuz : تورك ميللي چالقيسي
قوتلوQutlu : موباره ك، سعيد
قوجوندوQocundu : چابالانماق، سيلكه له نمه ك، قورتولمايا چاليشماق، قورجالانماق، چكينمه ك، قاچينماق
قوش Qoş: قوغوش، آشيلانميش دري
قولانQulan : يابان آتي و ائششه يي
قولونQulun : داي، آت ياوروسو، آتين بالاسي
قوماشQumaş : پارچا، بئز
قونت قونتQunt qunt : ساغلام، برك، گوجلو، دويون دويون، قيوراق، مؤحكه م
قويولماقQuyulmaq : ١- تؤكولمه ك، ٢-ياغدا قاورولماق
قيسراقQısraq : ديشي آت
قيسيرQısır : اوره مه اولاناغي اولمايان، دؤل وئره مه يه ن كيمسه، دوغامايان (فارسجاسي عقيم)
قيلاوورQılavuz : بله دچي، يول گؤسته ره ن
كرتيله يينKәrtilәyin : گديلمه ك، چنتيك آچيلماق
كنديريكKәndirik : دريده ن سوفرا و چؤره ك يايقيسي
كؤسته كKöstәk : باغ، آت آياغينا وورولان باغ، چيدار
كؤشه كKöşәk : ده وه ياوروسو، آلتي آيليق ده وه بالاسي، گنج حئيوان (كؤشه له ك)
كيچيKiçi : كيچيك، بالاجا، ارگينليك چاغينا يئتمه ميش
کيش Kiş: دريده ن اوخ قابي، ساداق
گرده كGәrdәk : زيفاف اوداسي
گؤده لمه دينGödәlmәdin : قييسالمادان
گوره شمه كGürәşmәk : گوله شمه ك (فارسجاسي كشتي گرفتن)
گؤمله كGömlәk : كؤينه ك
گؤمه جGömәc : كول چؤره يي، كولده گؤموله ره ك ياپيلان اكمه ك، كؤكه، كؤمبه
گووله ييبGüvlәyib : ايسته كله آتيليب
گييسيسينGiyisisin : پالتاريني، گيييميني
گييييمGiyim : پالتار، گييسي
ماياMaya : ديشي ده وه
مشره بهMәşrәbә : سو تاسي، سو قابي
نسنهNәsnә : شئي
هامپاHampa : آرخاداش، ائش (فارسجا كؤكه نليدير)
يابانYaban : چؤل
ياخيشديYaxışdı : ياراشدي، اويدو
ياراقYaraq : سيلاح، حاضيرليق، يولجولوق و يا ساواش دا يارارلي اولابيله جه ك هر شئي
يارماقYarmaq : گئچمه ك، قاباقلاماق، ايله ري گئچمه ك. ياريشYarış (موسابيقه) كلمه سي بو كؤكده ندير.
يازيبYazıb : شاشيريب، چاشيب، تعه ججوبله نيب
ياشماقلانديYaşmaqlandı : اوزونه ياشماق تاخماق، ياشماقلا اوزونو اؤرتمه ك
ياغYağ : سوفره (دستمال آنلاميندا اولان "ياغليقYağlıq "لا كؤكده شدير)
ياناYana : يان، طره ف، طره فه، طره فده، طره فده ن
ياووزYavuz : پيس، يامان
ياووقلوYavuqlu : آداقلي، نيشانلي (ياويماقYavımaq : عاده ت ائيله مه ك، آليشماق، اونس توتماق)
يايخانديغينداYayxandığında : چالخالانديغيندا، سيلكه له ندييينده، دالقالانديغيندا
يايلارYaylar : يايلاقلانان يئر، يايلاغا چيخيلان يئر، يازين يايلاقدا اوتورولان يئر
يؤرودوله رYörüdülәr : يئريديله ر، يورودوله ر
يولاYola : بويروغو اويقولايان، اوزو يولا
ييرقاييبانYırqayıban : ساللاياراق
يئرينديرمهYerindirmә : دانلاما، اوزمه، محزون ائتمه، اوره ييني قيرما، به يه نمه مه، مذذه ممه ت ائتمه،
يئنگهYengә : بؤيوك قارداشين ائشي

 
An Azerbaijanian-Anatolian Turkish Epic

ARCHIVES

03/01/2004 - 04/01/2004 05/01/2004 - 06/01/2004 06/01/2004 - 07/01/2004 07/01/2004 - 08/01/2004 08/01/2004 - 09/01/2004 10/01/2004 - 11/01/2004 12/01/2004 - 01/01/2005 01/01/2005 - 02/01/2005 02/01/2005 - 03/01/2005 11/01/2005 - 12/01/2005 04/01/2006 - 05/01/2006 05/01/2006 - 06/01/2006 07/01/2006 - 08/01/2006 10/01/2007 - 11/01/2007 01/01/2008 - 02/01/2008 03/01/2009 - 04/01/2009 04/01/2009 - 05/01/2009 05/01/2009 - 06/01/2009 04/01/2011 - 05/01/2011 08/01/2011 - 09/01/2011 02/01/2012 - 03/01/2012 03/01/2012 - 04/01/2012 06/01/2012 - 07/01/2012

سؤزوموز سؤزوموز səhənd-türkcə


دده قورقوت كيتابي اصلي -Dәdә Qorqut Kitabı Әsli

  • Dǝdǝ Qorqut pitiyi Dresden nüsxǝsi, özgün vǝ boyalı
  • دده قورقوت پيتييي درئزدئن نوسخه‌سي، اؤزگون و بويالي

    دده قورقوت كيتابي-سؤزوموز آراشديرماسي و اوخونوشو

  • دده قورقوت كيتابي اؤنسؤزو
  • بيرينجي بوي: ديرسه خان اوغلو بوغاج خان`ين بويو
  • ايكينجي بوي: سالور قازان`ين ائوينين ياغمالانديغي بوي
  • اوچونجو بوي: باي بؤره`نين اوغلو بامسي بئيره ك`ين بويو

    دده قورقود کيتابی حسين محمدخاني (گونئيلي) آراشديرماسي

  • اؤن سؤز، نوسخه‌لر فرقی حاققيندا
  • بسم الله الرحمن الرحيم و به نستعين (دده‌قورقود کيتابي‌نين باشلانغيجي)
  • ۱ – ديرسه­خان اوغلي بوُغاج­خان بوييني بيان ائديرخانيم­ هئي!
  • ۲ – سالور قازانين ائوي يغمالانديغي بوْيي بيان ائدير.
  • ۳ – بايبؤره­نين اوْغلي بامسي بئيرَك بوْييني بيان ائدير خانيم هئي!
  • ۴ – قازان بگ اوْغلي اوْروز بگين توتساق اوْلدوغي بوْيي بيان ائدير خانيم هئي!
  • ۵ – دوُخا قوْجا اوْغلي دَلي دوُمرول بوْييني بيان ائدَر خانيم هئي!
  • ۶ – قانلي قوْجا اوْغلي قانتوُرالي بوْييني بيان ائدَر خانيم هئي!
  • ۷ – قاضيليق قوْجا اوْغلي بگ يئگنگ بوْييني بيان ائدير، خانيم هئي!
  • ۸ – باسات, دپه­گؤزي اؤلدورديگي بوْيي بيان ائدير خانيم هئي!
  • ۹ – بكيل اوْغلي ايمرانين بوْييني بيان ائدير, خانيم هئي!
  • ۱۰ – اوُشون قوْجا اوْغلي سَگرَك بوْييني بيان ائدير.
  • ۱۱ – سالور قازان توتساق اوْلوب اوْغلي اوْروز چيقارديغي بوْيي بيان ائدير.
  • ۱۲ – ايچ اوْغوزا تاش اوْغوز عاصي اوْلوب، بئيرَك اؤلديگي بوْيي بيان ائدير.
  • سؤزلر
  • آدلار، قايناقلار

    دده قورقود توركمنجه-لاتين

  • Qiriş
  • QORKUT ATA
  • 1 DERSE HAN OQLI BUQAÇ HAN BOYI
  • 2 SALIR QAZANIÑ ÖYÜNIÑ YAQMALANMAQIÑ BOYI
  • 3 BAYBURANIÑ OQLI BAMSIBIREK HANIÑ BOYI
  • 4 QAZAN BEQIÑ OQLI ORUZUÑ TUSSAQ BOLUŞI!
  • 5 DOHA QOCA OQLI DƏLİ DOMRULUÑ BOYI
  • 6 QANLI QOCA OQLI QANTÖRELI BOYI
  • 7 QAZILIK QOCA OQLI YEQENEK BOYI
  • 8 BЕSAT DЕPЕQÖZI ÖlDÜRDIQI BOYI
  • 9 BЕKEL OQLI IMRAQIÑ BOYI
  • 10 OWŞUN QOCA OQLI SЕQRЕK BOYI
  • 11 SALIR QAZAN TUSSAQ BOLUP, OQLI ORUZUÑ ÇIKARDIQI
  • 12 IÇOQUZA DAŞOQUZ YAQI BOLAN BOYI

    حكايات ده ده قورقوت

  • حكايات ده ده قورقوت
  • المقدمة
  • حكاية بوغاج خان إبن ديرسه خان
  • حكاية نهب منزل سالور قازان
  • حكاية بامسي بيره Ùƒ ابن كام بوره
  • حكاية دلي دومرول ابن دوخا قوجا
  • حكاية ييكنه Ùƒ ابن قازيليق قوجا
  • حكاية كانتورالي ابن قانلي قوجا
  • حكاية بصاط وقتله المارد تبه كوز
  • حكاية إمران ابن بكيل
  • حكاية سكره Ùƒ ابن اوشون قوجا
  • حكاية أسر سالور قازان وقيام أبنه أوروز بتحريره من الأسر
  • حكاية تبين عصيان اوغـوزالخارج على اوغـوزالداخل ومقتل بيره Ùƒ
  • هوامش لابد منها لقراء العربية
  • هذا الكتاب
  • المترجـم في سطور

    The Book Of Dede Korkut

  • The Book Of Dede Korkut-Home
  • The Book Of Dede Korkut-PDF
  • The Story of Bugach Khan
  • The Story of Deli Dumrul
  • The Story of Emren
  • The Story of the Oguz Revolt
  • The Story of Seghrek
  • The Sack of Salur Kazan's House
  • The Story of Yigenek

    Il Kitab-i Dede Qorqut- Ettore Rossi

  • Part 1
  • Part 2
  • Part 3
  • Part 4
  • Part 5

    Dede Korkut Kitabi- Muharrem Ergin

  • DEDE KORKUT KİTABI Prof. Dr. Muharrem ERGİN
  • Part 1
  • Part 2
  • Part 3
  • Part 4
  • Part 5

    Dədə Qorqud- Fərhad Zeynalov

  • Part 1
  • Part 2
  • Part 3
  • Part 4
  • Part 5
  • Part 6
  • Part 7
  • Part 8

    Kitab-i Dədə Qorqud'un Dili

  • ŞİFAHİ ƏDƏBİ DİLİN TƏŞƏKKÜLÜ (VI-VIII əsrlər)

    Dede Korkut Kitabi- Yeni Türkce

  • Part 1
  • Part 2
  • Part 3
  • Part 4
  • Part 5

    Dədəmin Kitabı- Sazımın Sözü- Qardaş Andı

  • Önsöz-Fərzanə
  • Doxa Qocaoğlu Dəli Dumrul
  • Dirsə Xanoğlu Boğaç
  • Qanlı Qocaoğlu Qanturalı
  • Qaraqcıq Çoban
  • Bəkiloğlu Emrən
  • Təpə Göz
  • Uşun Qocaoğlu Seyrək
  • Ulaşoğlu Xan Qazan
  • Qazanbəyoğlu Uruzun Dutsaq Tutulması
  • Qazılıq Qocaoğlu Yegenək
  • Bayburaoğlu Beyrək
  • Dışoğuzun İçoğuza Yağı Olması

    Məqalələr

  • Təktanrılıq-Dədə Qorqud dindarlığı
  • Dədə Qorquda doğru getmək
  • DƏDƏ QORQUDUN QƏBRİ DƏRBƏNDDƏDİR
  • "Dədə Qorqud" və™ Axısqa dil uyqunluqları
  • DEDE KORKUT MİRASI
  • Dede Korkut künyve
  • Dede Korkut künyve magyar kiadásának elözményei
  • KİTAB-I DEDE KORKUT ve SALTUK-NAME
  • Dede Korkut Kitabının Macaristan'daki Geçmişi
  • "دده قورقود" كيتابى باره سينده بير نئچه سوز...
  • اوغوز خلقي نين يازيلي ادبياتي- ميرهدايت حصاري
  • تورکلويون ارن اوِزانی دده قورقود- دکتر حميد نطقی
  • درئسدئن نوسخه سى ده كؤچورولمه دير- گونئيلى
  • دده قورقوددا ايشله نن آتاسؤزلرى - گونئيلى
  • دده قورقودون توكنمز خزينه سيندن - گونئيلى
  • DEDE KORKUT KİTABI HAKKINDA ÖN BİLGİ
  • Dede Korkut: Bayburt ili
  • Dede Korkut Saytı
  • Mother of All Books: Dada Gorgud by Anar
  • Dədə Qorqud-Anar
  • Amin Abid and "Kitabi-Dada Gorgud"
  • DEDE KORKUT MİRASI
  • Dede Korkut Kitabı
  • DEDE KORKUT
  • Introduction to DEDE KORKUT
  • Dede Qorqudda Sağ-Sol Anlayışı
  • Книга отца Горгуда
  • к 1300 летию эпоса “Деде - Горгуд”
  • DEDE KORKUT TÜRBESİ
  • DEDE KORKUT-TÜRKEVİ
  • Dede Qorqud'da vahşi hayvanla mücadele motifi
  • DÉ™dÉ™ Qorqud'da Qurd
  • Краткий пересказ эпоса
  • Книжные и устные формулы в эпосе
  • ТУРЕЦКИЙ ЭПОС : "КНИГА МОЕГО ДЕДА КОРКУТА"

    Türk Dəstanları və Dədə Qorqud

  • Türk Destanları ve Dede Korkut
  • معرفي كتاب: «اوغوزها» (تركمن‌ها)
  • دستان‌ها از كتاب اوغوزها(۱)- فاروق سومر
  • Archive Of Turkish Oral Narratives

    Dədə Qorqud Boyları

  • دومرول ديوانه سر- صمد بهرنگى
  • DİRSE HAN OĞLI BUĞAÇ HAN
  • Dede Korkuttan Murathana Deli Domrul
  • سرگذشت دومرول ديوانه سر- صمد بهرنگى
  • دألي دمرول ( به زبان تركمني )
  • A Bride for Khan Turali
  • ترجمه اسارت اوروزباي پسر قازان باي
  • به غارت رفتن خانه‌ي سالور قازان
  • اوديسه هومر و تپه گؤز دده قورقود
  • DELİ DUMRUL TİYATROSU
  • Dumrul sınırları aşıyor
  • سالور قازان

    Dədə Qorqudda Qadınlar

  • KİTAB-I DEDE KORKUT'TA KADIN DÜNYASI
  • Urmiyada Burla Xatunun qəbrini tapıblar

    Dədə Qorqud və Musiqi

  • قوپوز چيست و دُدُه قورقود كيست؟ محمد پسندى-يك
  • قوپوز چيست و دُدُه قورقود كيست؟ محمد پسندى-دو
  • قوپوز چيست و دُدُه قورقود كيست؟ محمد پسندى-سه
  • Dada Gorgud and Music Poetics

    Dədə Qorqud Çapları

  • Dədəmin Kitabı-Stockholm çapı
  • كاري نو در دده قورقودپژوهي-مهندس ليلا حيدری
  • در باره چاپ دده قورقود- محمدصادق نائبی
  • "Китаби-Дядя Горгуд" франсыз дилиндя
  • Dede Korkut Kitabını Yeniden Okumak
  • Mitolojiden Gerçekliğe Dede Korkut

    Bulud Qaraçorlu Səhənd

  • قورقود دده مه نيسگيللي سؤزلريم
  • سهند ايله تانيشيقليغيم- ج. هئيت
  • بولود قاراچورلو سهند- ييلماز توركاى
  • سهند ؛ قاراچورلو ائلينين، ساغناق بولودو
  • İranlı Dede Korkut Şairi: Bulud Karaçorlu Sehend

    Etnoqrafi-Etnoloji

  • Dede Korkut Araştırmaları Çerçevesinde Türkmen Boyları
  • Turkoman Tribes Within the Framework of Dede Korkut Researches
  • Dədə Qorqud Və Axısqa Türkləri
  • Türkmenistandaki Dede Korkut Destanları
  • Dada Gorgud Toponyms

    Munasibətlər

  • GORKUT ATA BARÖAR
  • Gorkut Ata: Ruhnama
  • UNESCO Declaration on Dede Korkut
  • ULUSLAR ARASI DEDE KORKUT BİLGİ ŞÖLENİ
  • Dada Gorgud-President's office
  • İKİNCİ BEYNƏLXALQ DƏDƏ QORQUD KOLLOKVİUMU
  • Dede Gorgud Movie
  • Dadea Qorqud Coins
  • Dada Gorgud Stories-Durna Press
  • «Дядя Горгуд» елми тядгигат лабораторийасы
  • СВЕРШИТСЯ ПРАВЕДНАЯ МЕСТЬ
  • WHITHER DEDE QORQUD?
  • Dede Korkut Sempozyumu Ankara'da yapıldı
  • Dede Korkut günleri
  • Dede Qorqud Festivali-Bayburd
  • Dede Qorqud Diyarı -Bayburd

    Powered by Blogger

  • Free Hit Counters
    Diamond Rings